In het boek Hooglied bezingt Salomo de liefde tot zijn bruid. Op basis van dit poëtische Bijbelboek schrijft Bijbelleraar Ger de Koning een reeks lessen over de omgang tussen man en vrouw vóór en in het huwelijk. Ook de omgang van gezinsleden onder elkaar komt aan de orde. Aflevering 2.
Inleiding
In deze aflevering wil ik enkele lessen trekken uit de verhouding tussen een eenvoudig meisje uit Sulam, een herderinnetje, en de grote koning Salomo. Dat doe ik naar aanleiding van vers 5 van Hooglied 1. Daar horen we het meisje van zichzelf zeggen: ‘Donker [van huid] ben ik, maar bekoorlijk’. Ze zegt dat tegen de ‘dochters van Jeruzalem’. Deze dochters van Jeruzalem kennen de bruidegom ook, ze weten wie Salomo is, maar hun kennis van hem is slechts oppervlakkig. Misschien doen er wel verhalen de ronde over de verhouding die het meisje en Salomo met elkaar hebben. En hoe gaat het in de praktijk met zulke verhalen? Net zoals dat ook vandaag de dag gebeurt. Ze worden er over het algemeen niet waarheidsgetrouwer op. Het zou vandaag de paparazzi op de loer doen liggen om de rubriek ‘achterklap’ met roddels over deze verhouding te vullen.
Het is alsof de bruid zich met het oog op de verkeerde gedachten die over hun relatie rondgaan tegenover de dochters van Jeruzalem verantwoordt over haar verhouding tot de bruidegom. Ze legt uit wie zij voor hem is.
We kunnen wel zeggen dat er tussen Salomo en de bruid een enorm verschil in positie, opleiding, wijsheid en rijkdom is. Toch worden zij tot elkaar aangetrokken en verlangen ze naar elkaar. Zo kan het ook vandaag zijn dat een man en een vrouw –geen pubers!– door de Heer bij elkaar worden gebracht, terwijl er tussen hen forse sociale en intellectuele verschillen zijn. De vraag waar het om draait, is of er echte liefde is, want echte liefde overstijgt en overbrugt zulke verschillen. Een gevoel van liefde, verliefdheid, is geen basis. Het gaat om Goddelijke liefde, want alleen Goddelijke liefde kan afzien van dingen die in andere gevallen een obstakel zouden vormen.
De weg van een man bij een meisje
Als een man en een vrouw op zoveel terreinen van elkaar verschillen, dan worden er bij hun relatie vaak vraagtekens gezet. Er kan zelfs worden opgemerkt dat zo’n relatie niet kan. Laten we, voordat we een oordeel over een dergelijke relatie vellen, eerst eens luisteren naar wat Agur in Spreuken 30 hierover zegt. Hij spreekt in dat hoofdstuk in de verzen 18 en 19 over drie dingen die voor hem ‘te wonderlijk zijn, ja, vier die hij niet kan vatten’. Vier keer spreekt Agur over ‘de weg van’. Elke keer noemt hij een illustratie van een bepaalde weg die God in de schepping en met mensen gaat. De vierde weg is die hij noemt, is die ‘van een man bij een meisje’. Daarmee bedoelt hij de aantrekkingskracht tussen een man en een vrouw en de eenwording in de geslachtsgemeenschap.
Op welke manier een man liefde opvat voor een bepaalde vrouw, is een wonder dat vooraf niet beschreven kan worden. Als het zover is dat hij contact met de vrouw zoekt, is het niet voorspelbaar hoe dat zal gaan. Het is buitenstaanders daarom aan te raden voorzichtig te zijn met een veroordeling van een relatie, een veroordeling die puur is gebaseerd op wat iemand zelf voor gepast houdt. Als de Schrift ergens over zwijgt, doen wij er ook verstandig aan geen al te stellige uitspraken over een dergelijke verhouding te doen.
Waar kun je elkaar ontmoeten?
Op welke manier kun je nu, anno 2021, je toekomstige partner ontmoeten of leren kennen? In Genesis 24 vinden we een geschiedenis die enkele belangrijke aanwijzingen geeft. We zien in die geschiedenis dat Abraham zijn dienaar de opdracht geeft op zoek te gaan naar een vrouw voor zijn zoon Izak. Uit wat hij zegt, kunnen ouders iets leren over hun rol bij het aangaan van een relatie door een zoon of dochter. Als vader Abraham zijn dienaar erop uitstuurt, geeft hij hem enkele duidelijke richtlijnen. Hij zegt tegen hem: ‘Ik wil u laten zweren bij de HEERE, de God van de hemel en de God van de aarde, dat u voor mijn zoon geen vrouw zult nemen uit de dochters van de Kanaänieten te midden van wie ik woon, maar dat u naar mijn vaderland en mijn familiekring gaat om voor mijn zoon Izak een vrouw te nemen’ (Genesis 24:3).
Abraham zegt dat de vrouw voor zijn zoon niet mag komen ‘uit de dochters van de Kanaänieten te midden van wie’ hij woont. De toepassing voor ons is niet moeilijk te maken: ouders zullen tegen hun gelovige zoon of dochter zeggen dat hij of zij niet met een ongelovige mag trouwen. Gods Woord is daarover klip en klaar: ‘Gaat niet met ongelovigen onder een ongelijk juk. Want welk deelgenootschap hebben gerechtigheid en wetteloosheid? Of welke gemeenschap heeft licht met duisternis?’ (2 Korinthiërs 6:14). Abraham wil dat de vrouw voor zijn zoon komt uit zijn vaderland en zijn familiekring. Voor ons betekent het dat een gelovige zoon of dochter trouwt met iemand die hoort bij de kring van Gods familie, dat wil zeggen een gelovige, iemand die de Heer Jezus als Verlosser heeft aangenomen en Hem dient.
Het vervolg van Genesis 24 maakt duidelijk dat de dienaar zich ervoor inzet om nauwgezet en voorzichtig naar de opdracht van Abraham te handelen. We zien ook dat gebed een belangrijke rol speelt in het voldoen aan zijn opdracht (Genesis 24:12-14,26-27,42-44,48,52,63). Hij vraagt aan God of hij bij het meisje de kenmerken mag zien dat ze bij de familie van Abraham hoort. Dat wil voor ons zeggen dat hij aan haar gedrag de kenmerken van het Goddelijke leven, de kenmerken van de familie van God, mag waarnemen.
We moeten tegen onze kinderen, in onderlinge contacten en gesprekken thuis, zeggen: „Luister goed: vat nooit liefde op voor een ongelovige. Het moet iemand zijn die een kind van God is.” Een gelovige mag alleen ‘in de Heer’ trouwen (1 Korinthiërs 7:39), dat wil zeggen in de sfeer van de Heer, de sfeer die door Zijn aanwezigheid wordt bepaald en waar Zijn gezag wordt erkend.
Ook de plaats waar de dienaar bidt, is veelbetekenend: hij bidt bij een waterput, een bron. Daar verwacht hij de verhoring van zijn gebed. Het Woord van God wordt in de Bijbel onder andere vergeleken met water (Efeziërs 5:26). Voor ons betekent het een antwoord op de vraag waar gelovige jonge mensen elkaar kunnen ontmoeten: de goede ontmoetingsplaatsen zijn plaatsen waar het Woord van God, het water, centraal staat.
Dat zijn in elk geval de samenkomsten van de gemeente, maar daarnaast ook bijvoorbeeld op de jeugd gerichte Bijbelstudies, jeugdkampen en evangelisatieacties. Het is toe te juichen als er dergelijke of nog andere gelegenheden zijn of worden georganiseerd. De opmerking wordt dan wel eens gemaakt dat sommige activiteiten ‘huwelijksmarkten’ zijn. Maar waar willen we dan dat gelovige jongeren elkaar ontmoeten? Toch niet in het uitgaansleven van de wereld?
Online daten: een optie voor een gelovige?
Elkaar ontmoeten, de liefde vinden, is in deze tijd wellicht lastiger dan ooit. Deze vraag is in onze tijd van beperking van bewegingsvrijheid vanwege het coronavirus des te actueler. Veel gelegenheden om elkaar te ontmoeten zijn immers al enige tijd weggevallen. We weten ook niet hoelang die situatie nog zal duren. Is online daten dan ook een mogelijkheid voor een gelovige om zijn of haar toekomstige huwelijkspartner te ‘ontmoeten’?
Een paar jaar geleden werd mij gevraagd om een lezing te houden over het onderwerp: ‘Voorhuwelijkse kwesties: vinden van een levenspartner, datingsites, trouwen of samenwonen.’ Als voorbereiding daarop ben ik wat informatie over de werking van een datingsite gaan inwinnen. Ik heb hier en daar aan jonge mensen, en ook aan ouderen, gevraagd hoe ze tegen deze hedendaagse contactmogelijkheid aankijken. Daarnaast heb ik op internet het een en ander over de werking van zo’n site gevonden.
In de gesprekken zijn voorbeelden genoemd van mensen die biddend elkaar via een datingsite hebben leren kennen en gelukkig getrouwd zijn. Er zijn ook voorbeelden genoemd waar het helemaal niet goed is afgelopen. We hebben het ook gehad over het motief, waarom iemand een datingsite wil benutten om zijn vrouw of haar man te ontmoeten. Daarbij is de opmerking gemaakt dat het toch wel vaak een noodsprong is van iemand die wat ouder wordt, zo over de dertig, en dan als laatste mogelijkheid via zo’n site probeert een levensgezel(lin) te treffen.
Het verschijnsel datingsite –of inmiddels door jongeren meer gebruikt: datingapp– is er, en er wordt veelvuldig gebruik van gemaakt. Daar kunnen we niet omheen. Het vraagt van ons dat we aan de hand van Gods Woord nadenken over het gebruik ervan. Er zijn christelijke datingsites en er zijn niet-christelijke datingsites. We gaan er maar vanuit dat een christen zich aanmeldt bij een christelijke datingsite. Ik wil een paar gedachten over het gebruik ervan doorgeven.
Hoe werkt een datingsite
Om van een datingsite of -app gebruik te maken moet je je inschrijven. Je stapt dan een digitale wereld binnen die zo heel anders is dan de echte wereld. Blijf je dat wel bewust als je erin ‘rondstapt’. Meestal wordt er eerst een gratis proefabonnement gegeven. Je kunt dan gratis je profiel aanmaken. Wanneer je van de diensten gebruik wilt blijven maken, moet ervoor worden betaald. Wat je moet doen, is een aantal persoonlijke gegevens invullen, zodat een ander kan zien of jij een geschikte kandidaat bent om contact mee te leggen.
Op deze manier ben jij zelf ook op zoek naar een geschikte kandidaat. Je kijkt naar het profiel dat iemand van zichzelf geeft. Ieder die zichzelf op een datingsite bekendmaakt, geeft alleen door wat hij of zij kwijt wil. Met die gegevens van de ander moet jij het doen en de ander moet het doen met de gegevens die jij hebt geleverd.
De sitebeheerder heeft zijn programma zo gemaakt, dat de geleverde gegevens een bepaalde ‘match’ met iemand of met meerderen geeft. Hij heeft een ‘matchsysteem’ ontwikkeld. Ik heb even de info van een christelijke datingsite –die zich ook nadrukkelijk zo presenteert– doorgenomen om te weten wat de mensen achter de site van zichzelf vinden. Ze zeggen een ‘uniek matchsysteem’ te hebben, waardoor ze ‘verbluffend goed’ kunnen inschatten met wie jij een ‘match’ hebt. Het maakt duidelijk dat jij door de programmaschrijvers aan bepaalde mensen wordt gekoppeld.
Om te kijken of je met iemand een ‘match’ hebt, word je verplicht bepaalde gegevens in te vullen, terwijl andere gegevens optioneel zijn. Op de site die ik even heb bekeken, wordt eerst gevraagd naar je voornaam. Als je extra privacy wilt, kun je ook een anonieme gebruikersnaam kiezen. Op zijn zachtst gezegd, klinkt me dat merkwaardig in de oren. Waarom een dergelijke optie voor een christen?
Verder heb ik kunnen zien dat je moet selecteren of je man of vrouw bent en moet je je geboortedatum en je woonplaats invullen. Ik weet niet wat er verder wordt gevraagd, maar het is niet moeilijk me dat voor te stellen. Het zullen allemaal vragen zijn die iedereen heeft die op zoek is naar een huwelijkspartner.
Om te bepalen met wie je volgens de programmamakers een match hebt, kun je via allerlei selecties bij iemand of enkelen uitkomen die voor jou in aanmerking komen. Je geeft op dat de ander tussen zo en zo oud moet zijn. De hobby’s die iemand heeft, zijn een interessant gegeven. Je ziet iemand van het andere geslacht in de door jou opgegeven leeftijdscategorie die dol is op paardrijden. Dat is leuk, denk je dan, daar houd ik ook van. Dit kun je ook toepassen op allerlei andere voorkeuren die iemand kan hebben: zijn lievelingseten, zijn lievelingskleur, zijn favoriete club enzovoorts.
Je kijkt verder, want je wilt ook wel weten wat iemands lievelingslectuur is. Dan kun je er al iets meer achter komen waar iemands geestelijke belangstelling naar uitgaat en wat hem of haar geestelijk vormt. Als er dan ook nog bij staat dat hij of zij in de Bijbel leest, ben je misschien geneigd tot de conclusie te komen dat er op zoveel terreinen een ‘match’ is, dat je met deze persoon nader kennis wilt maken.
In de ‘showroom’
De huidige maatschappij, in het bijzonder de jongere generatie, zet zichzelf voortdurend in ‘de showroom’. Hoewel deze ‘showroomwerkelijkheid’ vaak niet matcht met de werkelijke gevoelens en levens van jongeren, met wie ze werkelijk zijn, is deze werkelijkheid wel de dominante levensstijl geworden. Vooral via Instagram worden voortdurend de mooiste foto’s en momenten geshowd. Steeds duidelijker wordt dat deze roze-bril-werkelijkheid effect heeft op de definitie van ware schoonheid en op de eigen persoonlijkheid.
Wat doe je feitelijk als je via een datingsite of -app een eventuele huwelijkskandidaat zoekt en wat gebeurt er met jou? Je plaatst jezelf in een showroom en anderen gaan jou bekijken. Zij die jou bekijken, gaan jou met anderen vergelijken. De een ziet jou, vindt jou wel aardig en swipet jou naar rechts en parkeert je als mogelijke kandidaat. De ander ziet jou niet zitten en swipet jou naar links, weg ben je.
Ik zeg het bewust wat sterk, maar wel met in mijn achterhoofd het bewustzijn dat er ook zijn die ervoor hebben gebeden en de Heer ervoor kunnen danken. Toch blijft zo’n laatstgenoemd geval wel een uitzondering. Waar het algemeen gesproken op neerkomt, is dat iemand zichzelf presenteert.
Verschillen kunnen de echte match maken
Ik kan wel zeggen dat mijn vrouw en ik elkaar nooit via online daten zouden hebben gekregen. De grote ‘match’ is onze liefde voor de Heer Jezus en Gods Woord. Dat is de basis van ons huwelijk. Die basis is altijd blijven liggen en daardoor zijn we de waarde gaan ontdekken van de dingen waarin we niet ‘matchen’. In het begin van ons huwelijk zijn we meer tegen verschillen aangelopen dan dat we een ‘match’ hebben kunnen constateren. We zijn gedurende ons huwelijk –we zijn nu 45 jaar getrouwd– steeds meer de kracht van de verschillen gaan ontdekken. Het is ons gaandeweg duidelijk geworden dat het er in een huwelijk vooral om gaat dat je een aanvulling bent op elkaar. Je vult elkaar aan, juist in de dingen die je zelf niet hebt.
Ik zeg regelmatig tijdens lezingen waarin dit onderwerp ter sprake komt, dat ik ons huwelijk globaal in drie fasen indeel. Dit verschilt natuurlijk per huwelijk. Ik geef geen norm; ik vertel alleen hoe het bij mijn vrouw en mij is gegaan. Het is meer een aanzet om je eigen huwelijk eens te evalueren, waarbij de man en de vrouw eens nagaan in welke mate ze naar elkaar zijn toegegroeid.
De eerste fase van ons huwelijk was er een van competitie: je denkt dat jij het beste weet hoe de ander moet zijn om het huwelijk goed te laten functioneren.
De tweede fase was die van acceptatie: het is doorgedrongen dat steeds voor je gelijk strijden niet bepaald goed voor de sfeer van je huwelijk is, terwijl je tegelijkertijd daardoor ook wel weer beter elkaars zwakheden hebt leren kennen.
De derde fase is die van de wederzijdse waardering. In die fase zitten we nu al geruime tijd en de waardering voor elkaar neemt alleen maar toe.
Dat we ons momenteel in de derde fase bevinden, wil niet zeggen dat een aspect van fase één of van fase twee niet weer eens een rol kan spelen. Het gaat erom dat we kunnen opmerken dat we elkaar waarderen en dat die waardering steeds groter wordt.
Misschien een tip: mocht je menen dat een datingsite een optie is, ga dan eens op zoek naar iemand die dingen over zichzelf zegt die je op het eerste gezicht helemaal niet aantrekken. Daar zou best wel eens een heel goede ‘match’ uit kunnen komen.
Ik realiseer me dat ik over dit onderwerp slechts beperkt iets heb kunnen zeggen. Mijn overwegingen zijn dan ook bedoeld als een aanzet om hierover zelf verder na te denken. De richting van het denken moet daarbij door Gods Woord en niet door wereldse maatstaven worden bepaald.
Een andere manier
De dienaar van Abraham –die we eerder in dit artikel al even voor ons hebben gehad– geeft een voorbeeld dat ik kan aanbevelen en dat je ter harte kunt nemen en kunt navolgen: ‘De man sloeg haar zwijgend gade om te weten te komen of de HEERE zijn weg voorspoedig gemaakt had, of niet’ (Genesis 24:21). Het kan gebeuren dat je in een groep vrienden je ineens aangetrokken voelt tot één persoon in het bijzonder. Iemand kan je ineens opvallen. Je ziet en hoort hoe iemand is, hoe hij of zij ergens op reageert. Je denkt: misschien heeft de Heer die persoon wel voor mij bestemd. Dan ga je voor die persoon bidden.
Begin januari van dit jaar (2021) kreeg ik van een jong stel dat buiten Nederland woont de vraag om hun huwelijksdienst te leiden. Ik heb hun gevraagd of ze me wilden schrijven hoe ze elkaar hadden leren kennen en hoe ze de zekerheid hadden gekregen dat de Heer hen voor elkaar had bestemd. Met hem had ik al enkele keren contact gehad; haar kende ik niet. Zij hadden elkaar tot halverwege juni vorig jaar niet eerder gezien. De eerste keer dat ze elkaar zagen, was in de gemeente die hij al langer bezocht. Zij woont in een andere plaats, maar zocht een gemeente waar ze meer over de Heer Jezus kon horen en kwam zo in de gemeente die hij bezocht. De eerste contacten waren in de jeugdkring waar ze beiden naartoe gingen. Ze schreef dat ze hem best aardig vond. Maar als ze dacht over trouwen, dan was het: iedereen, behalve hij. Door de gesprekken veranderde dat gaandeweg in: niemand, behalve hij. Op een bepaald moment hebben ze afgesproken dat ze er allebei een week lang voor zouden bidden om zekerheid van de wil van de Heer te krijgen. De Heer heeft hun allebei die overtuiging gegeven.
Ik besef het gevaar dat dit een veroordeling kan lijken van een gelovige die meent van een datingsite of -app gebruik te kunnen maken. Dat is niet de bedoeling. God kan een datingsite of -app gebruiken. De normale weg blijft echter dat twee mensen elkaar ontmoeten en leren kennen en kunnen gadeslaan in de persoonlijke sfeer, in het persoonlijke contact in de levende realiteit van de tastbare wereld. Dit wordt ook gezegd door mensen die geen relatie met God hebben. De Volkskrant heeft enkele interviews op YouTube staan waarin mensen die via een datingapp op zoek zijn gegaan naar een relatie hun ervaringen vertellen. Onder de kop ‘Liever mensen in de werkelijkheid’ vertelt Sarah daarover. Dat geeft een goed inkijkje hoe het werkt en wat het met je kan doen: https://youtu.be/RWBQJx02iHA (2:38 min).
Tot slot van deze aflevering een woord voor ouders en grootouders. Voor hen is een grote taak weggelegd om hun kinderen en kleinkinderen, die in een digitaal tijdperk leven, te vertellen over hoe de Heer hen als ouders en grootouders bij elkaar heeft gebracht. Dat moeten ze niet doen met de ondertoon dat dat de enige manier is. Het gaat erom hun te laten zien dat vertrouwen op de Heer in alle tijden belangrijk is en dat Hij in elke tijd vertrouwen op Hem waardeert en beloont.
Het is ook goed dat we vertellen dat bij ons ook niet alles vlekkeloos is verlopen, niet in de kennismakingsfase en niet in het huwelijk. Dan kunnen we getuigen van een vergevende God Die zonden vergeeft als we die belijden (1 Johannes 1:9) en Die ons steeds weer een nieuwe kans heeft gegeven. Ook het belijden aan elkaar en het vergeven van elkaar is belangrijk om te noemen. Als dit basisaspect in een huwelijk aanwezig is, zal het niet verwoest worden door de stormen die om ons heen en soms vanbinnen loeien, maar er steeds sterker door worden. Daarin wordt God geëerd en daarvan gaat een zegen uit naar de omgeving.
