Vorig jaar kwam het boekje ‘De hoed en de rand’ uit dat ik samen met Dr. Klaassen schreef over 1 Korinthe 11. Dat stukje heeft natuurlijk alles te maken met de plaats en rol van de vrouw in de Bijbel. Ik sprak laatst een kritische lezer die het boekje had gelezen en diegene zei quasi verontwaardigd: “Jullie zijn dol op de scheppingsorde.”. Daar moest ik wel een beetje om grinniken, want hij heeft helemaal gelijk! Mijn vorige column had ook alles te maken met mijn liefde voor de scheppingsorde. Ik geloof dat ik goede redenen heb om ‘dol te zijn’ op de scheppingsorde! Waarom vind ik de scheppingsorde en de daarbij horende rollen en plaatsen zo belangrijk?
Door mijn studie Hebreeuws ben ik meer en meer gaan inzien dat veel van de Bijbel teruggrijpt op de schepping. De scheppingsorde is heel belangrijk in de Bijbel, dat zien we alleen al aan hoe vaak de profeten en apostelen erop teruggrijpen. Daarvan is 1 Korinthe 11 een heel duidelijk voorbeeld, maar er zijn er nog veel meer (Bijv. Rom. 1: 20; Rom. 9: 20; 1 Tim. 2: 13). De Heere Jezus wijst ook op de schepping en zegt in Zijn gesprek met de farizeeën bijvoorbeeld “maar van het begin af is het niet zo geweest” (Matt. 19:8, Mark.10:6). Het begin is dus belangrijk. Het begin laat ons zien hoe het bedoeld was, hoe wij bedoeld zijn, en waar God over zei: ‘Het was goed’ (Gen. 1:31). Niet voor niets begint de Bijbel zelf natuurlijk ook bij het begin (Gen.1:1)!
Scheppen is ordenen
Binnen het Jodendom hebben de schepping en de geschapen orde ook veel betekenis. Je zou misschien denken dat het tegenovergestelde van de ‘schepping’ het ‘niets’ is, maar in Joodse commentaren is het duidelijk: het tegenovergestelde van de schepping van God is de ‘chaos’. In Genesis zien we dat terug in het ‘woest en leeg’ (Gen. 1: 2). Het scheppingsverhaal wordt gezien als Gods scheppen van orde door middel van het maken van de wereld.
Alleen al de beschrijving van de schepping laat ons zien hoe belangrijk de scheppingsorde is.
God maakt de wereld en schept orde. Het Hebreeuwse woordje voor ‘scheppen’ kan in de Bijbel vertaald worden als ‘maken’, maar ook als ‘scheiden’. Elke dag ‘maakt’ en ‘verdeelt’ God door te spreken, zo schept Hij orde in de chaos. Hij scheidt het licht van het donker, het water van het land, het water boven van het water onder de aarde, etc. De schepping wordt ook erg ordelijk beschreven: verdeeld in zes dagen die parallel aan elkaar lopen (dag 1 en 4, 2 en 5, 3 en 6) met een zevende geheiligde dag die de week tot een afgerond en vol geheel maakt. Alleen al de beschrijving van de schepping laat ons zien hoe belangrijk de scheppingsorde is.
De eerste zonde
Satan (betekent: tegenstander) staat bekend om gelijk aan of zelfs groter dan God te willen zijn. Zijn kwaad wortelt in opstand tegen Gods gezag, orde en grootheid. Het ontkennen van de plaats die je door God is toebedeeld zou je daarom misschien wel de wortel van het kwaad kunnen noemen (samen met vele andere zonden). Je kunt ook vechten tegen het kwaad door je juist te onderwerpen aan God (Jak. 4:7). In de eerste zonde van de mens zit diezelfde opstand tegen de orde van God. Kijk maar naar wat de slang Eva wijs probeert te maken: “God weet dat, op de dag dat u daarvan eet, uw ogen geopend zullen worden en dat u als God zal zijn, goed en kwaad kennend.” (Gen. 3:5).
Is het niet apart hoeveel van onze zonden verstopt zitten in deze ene eerste zonde?
Ook Eva wilde graag net als God zijn, want ze luisterde en geloofde satan. Is het niet apart hoeveel van onze zonden verstopt zitten in deze ene eerste zonde: liegen, opstand, hoogmoed, ongeloof, ongehoorzaamheid, etc.? Sommigen zien zelfs opstand tegen de geschapen orde in het feit dat Adam Eva volgde in het kwaad, in plaats van dat hij als man de leiding nam. Tegen hem wordt dan ook specifiek gezegd dat hij straf krijgt: “Omdat u geluisterd hebt naar de stem van uw vrouw” (Gen. 3: 17). Tegen de vrouw wordt gezegd dat de man over haar zal heersen, niet alleen omdat hij eerder geschapen is, maar ook omdat zij als eerste de vrucht nam.
Waarom hebben we een hekel aan gezag en gezagsrollen?
Orde is dus iets dat bij de schepping hoort en gezagsrollen zijn niet iets van na de zondeval. Maar je kunt je afvragen: als gezag en orde bij die mooie, perfecte schepping hoort, waarom vinden we het dan vaak zo moeilijk om ermee om te gaan? Dat zien we alleen al terug in oorlogen, familieruzies, armoede en nog zo veel meer… Het is niet voor niets dat de meeste vrouwen kriebels krijgen van ‘vrouwen achter het aanrecht’-grapjes. Er zijn meerdere redenen, of eigenlijk is het meer één meerzijdige reden: de zonde. Het zit sinds de zondeval in onze aard om tegen gezag in te gaan, vooral als het gaat om Gods gezag, maar daarbij hoort ook alle gezag die (door God) over ons gesteld is.
Maar er is nog een verschil tussen gezag voor en na de zondeval. Voor de zondeval werd gezag namelijk nooit misbruikt! God is de Allerhoogste. Hij is het gezag waar iedereen aan onderworpen is, zelfs satan. Het verschil met de Heere God en de mens is dat Hij zijn gezag nooit zal misbruiken. De hele geschiedenis van de mensheid staat vol misbruik van gezag… Neem alleen het eerste boek van de Bijbel al: vaders die kinderen voortrekken, een oom die zijn beloften niet nakomt, een farao die baby’s in de Nijl laat gooien om zijn eigen eer veilig te stellen, etc. Vandaag de dag is misbruik van gezag ook vaak verborgen, persoonlijk en ontzettend pijnlijk… Het is begrijpelijk dat we ons soms afvragen hoe we onze vader kunnen eren als hij geen eer verdient.
We vergeten vaak dat de opdracht aan de man veel moeilijker is dan die aan de vrouw.
Bijbels gezag
We vinden het vaak moeilijk dat Paulus schrijft dat de vrouw onderdanig moet zijn aan de man en dat de man het ‘hoofd’ van de vrouw genoemd wordt, maar de Bijbel is duidelijk dat het niet gaat om een verschil in waarde, maar een verschil in ordelijke plaats en rol. Daarbij is misbruik van gezag verre van Gods wil! Kijk maar naar een goed gezagsmodel in hetzelfde boek Genesis: Jozef was een type van de Heere Jezus, ook in hoe hij met zijn verkregen gezag omging.
We vergeten vaak dat de opdracht aan de man veel moeilijker is dan die aan de vrouw: hij moet zijn vrouw liefhebben zoals Christus de gemeente liefheeft (Ef. 5:25). Een onmogelijke opdracht! Vrouwen, het kan ons geen moeite kosten om onderdanig te zijn aan een man die ons zó liefheeft… Bijbels gezag kijkt naar de Heere Jezus en Zijn gezag. Bijbels gezag is nederig gezag: je leven overhebben voor de ander (Ef. 5:25), de ander hoogwaardiger achten dan jezelf (Fil. 2:3), je positie in het licht van Gods gezag zien en weten dat elke positie die je hebt, je alleen hebt omdat God je die plaats gegeven heeft (Rom. 13:4; 1 Kor.4:7). Er staat geschreven dat we door onze houding ten opzichte van gezag kunnen evangeliseren en mensen voor het evangelie kunnen winnen zonder woorden (1 Pet. 3:1). Dat vind ik zo bijzonder mooi! Dit geldt volgens mij voor elk soort gezagsrelatie: moeder-kind, werkgever-werknemer, leraar-leerling, ouderlingen-gemeente, etc.
Troost en belofte
Gezagsposities zijn nu nog zo vaak gebroken en besmet, maar dat is niet de schuld van Gods ingestelde orde: het is de schuld van de zonde. We mogen ook weten dat het voor Gods kinderen anders zal worden! De scheppingsorde zal hersteld worden en het zal uiteindelijk beter zijn. Ja, echt: ik lees dat er op de nieuwe aarde ook gezagsposities zullen zijn. De één zal regeren over tien steden, de ander over één en weer een ander over geen (Luk. 19:17; 1 Kor 3:8, 14-15; Openb.5:10). Maar het zal niet moeilijk zijn en niemand zal afgunst kennen of jaloezie. De Heere wist voordat Hij de aarde en de scheppingsorde schiep al wat er moest en zou gebeuren. Ook Zijn heilsplan stond al vast vóór de schepping van de wereld en Hij wist dat het moest gebeuren om Zijn eer groter te maken en Zijn liefde te delen. God is een God van orde (1 Kor. 14:33). De troost en belofte is dat het voor degenen die in Hem geloven uiteindelijk mooier en beter zal zijn dan in de scheppingsorde!
Sara-Maria Smit studeert Hebreeuws en Joodse studies aan de Universiteit van Amsterdam en is blogger. Ze schrijft iedere maand een column op Cvandaag.nl. Klik hier om haar website te bezoeken.
