Feministen kunnen ‘Eve in Exile; and the Restoration of Femininity’ beter laten liggen (of juist niet!). Met humor, pit en een recht voor-haar-raap stijl ontmaskert Rebekah Merkle klassieke (feministische) stereotypen en geeft ze een krachtig pleidooi voor hoe uitdagend en vervullend Bijbels vrouw-zijn kan zijn.
De Nederlandse lezer zal misschien even moeten wennen aan de Amerikaanse context waarin dit boek is geschreven. Daarnaast is het een boek geschreven door een vrouw – gericht aan vrouwen en zal het mannelijke lezers misschien niet direct aanspreken. Wie echter doorleest zal snel worden meegezogen in de vlotte schrijfstijl van Merkle. Daarin is ze niet wars van stevige uitspraken en is ze zeer goed instaat om met de nodige humor krachtig haar punt te maken. Voor wie dit alles kan waarderen is ‘Eve in Exile’ een prettige leeservaring die niet alleen voorbehouden is aan vrouwen.
Merkle toont zich in haar boek bewust van de huidige seculiere en postmoderne tijdsgeest waarin vaste waarden en patronen ter discussie worden gesteld en waar culturele en morele grenzen niet alleen worden opgerekt, maar geheel worden afgeschaft. Dit zet ze in het historisch perspectief van de ontwikkeling van de feministische beweging (en waar deze zich in eerste instantie tegen afzette). Het feit dat waarden en rolpatronen in de hedendaagse tijd ‘vloeibaar’ zijn geworden, ziet Merkle als een uitgelezen kans om vrouw-zijn anno nu opnieuw te overdenken en vanuit een Bijbels kader weer op te bouwen. Haar doel hiermee is ‘Eva uit haar ballingschap te halen’ en vrouwen terug te brengen naar de glorieuze rol die God hun in Zijn scheppingsorde heeft gegeven. Het boek is vooral een praktische toepassing van Bijbelse principes en geen (uitgebreidere) theologische verhandeling. Dit is soms een gemis, maar past wel in de directe en praktische aanpak die Merkle voor ogen staat. Wat daarin duidelijk naar voren wordt gebracht is dat vrouwen die ‘vrijheid’ zoeken in het ‘gelijk worden aan mannen’ (in de breedste zin van het woord), en daarbij alle kaders loslaten, bedrogen uitkomen. Zij vinden hierin niet de vervulling voor hun vrouw-zijn waar ze naar op zoek waren.
Stereotypen ontmaskerd
Waar ‘Eve in Exile’ zich in onderscheidt is het feit dat het niet alleen vrouwelijke stereotypen stevig aanpakt, maar dit doet aan beide kanten van het ‘feministische’ spectrum. Merkle positioneert het feministische ideaal – de onafhankelijke, geëmancipeerde carrièrevrouw die baas is over haar eigen lichaam- tegenover de ‘picture perfect’ ideale huisvrouw uit de Amerikaanse jaren 50 en laat zien dat beide stereotypen tekort schieten vanuit een Bijbels kader.
Het boek is zeer kritisch ten opzichte van het hoe en waarom van de feministische idealen en de beloftes die vrouwen in de afgelopen decennia zogenaamd zingeving en vervulling moesten brengen. Merkle presenteert hiervoor een historie van de feministische beweging in Amerika en concludeert vervolgens dat, ondanks het feit dat vrouwen sinds de jaren 50 significant meer zijn gaan werken en door preconceptie en abortus onafhankelijker zijn geworden van hun biologische rol als moeder, ze beslist niet gelukkiger zijn. Echter, de conclusie wordt ook getrokken dat het plaatje van de ideale huisvrouw uit de jaren 50 vaak ook niet meer was dan dat: een plaatje ‘voor de show’ zonder enige diepgang. Beide beelden van vrouw-zijn doen volgens Merkle geen recht aan de rol van de vrouw in Gods ogen. Hoewel de Amerikaanse context niet direct aansluit bij de Nederlandse, wordt de lezer door de uiteenzetting van deze valse tegenstelling in stereotypen bewust aangezet tot het dieper nadenken over de invloeden van cultuur en ideologie op de perceptie van het vrouw-zijn in algemene zin. In deze opzet is ‘Eve in Exile’ in goed geslaagd.
Verantwoordelijkheid nemen
Rebekah Merkles spoort primair christenvrouwen aan om dankbaar hun door God gegeven rol te aanvaarden (en daarin vruchtbaar te zijn) en zich niet te conformeren aan cultureel wenselijke rollen. Zij wijkt daarin niet af van de Bijbelse rolverdeling in het huwelijk waar de man door God als ‘hoofd’ is aangesteld en de vrouw als ‘hulpe’. Merkle maakt korte metten met de perceptie en de gevoeligheid dat dit voor vrouwen een inferieure rol zou inhouden. Gods opdracht aan de mens was om de aarde te bevolken en te cultiveren. Dit ziet Merkle als een gezamenlijke taak waarin mannen en vrouwen gelijkwaardig zijn, doch verschillende rollen vervullen in Gods orde en plan. Het is, volgens Merkle, tenslotte niet voor niets dat God aangaf dat het niet goed was voor de man om alleen te zijn. Ze licht de rol van de vrouw dan ook uitgebreid toe en moedigt vrouwen aan om zichzelf vrijwillig en in Bijbelse zin over te geven aan hun man, in navolging van Christus die zich overgaf aan de Vader. De glorie van de vrouw ligt besloten in het uitleven en uitbeelden van dit principe. Zo kunnen ze anderen tot zegen te zijn.
Voor Merkle is dit de basishouding voor hetgeen zij vrouwen verder in haar boek wil meegeven: als vrouwen zich niet meer richten op het dienen van zichzelf (onder druk van de valse beloften van het feminisme), maar op het dienen van anderen en primair het gezin (als dit haar gegeven is), dan brengt dit niet alleen de vervulling die wordt gezocht, maar kan ook ware vrijheid worden ervaren – omdat er wordt geleefd volgens Gods goede orde. Op deze wijze neemt de vrouw een rol in die veel verder gaat dan het ‘spelen’ van de ideale huisvrouw. Dit biedt haar ruimte binnen, maar zeker ook buiten het gezin. Godvrezende vrouwen, of ze nu getrouwd zijn of niet en wel of geen kinderen hebben, zijn in Merkles ogen cruciaal in het Koninkrijk van God en in de maatschappij. Zij hebben een grote impact in het cultiveren van (christelijke) gemeenschappen. Zij daagt vrouwen uit om deze rol vol te omarmen en in alles uitmuntendheid na te sterven en niet tevreden te zijn met een minimale bijdrage en inzet.
Vragen
De hedendaagse cultuur houdt ons de vraag voor: hoe kan ik mezelf dienen en vervullen? Rebekah Merkle laat vrouwen daarentegen nadenken over de vragen: Wie kan ik zegenen? Hoe kan ik mijn gaven gebruiken om anderen op te bouwen? Hoe kan ik mijn vrouwelijkheid omarmen op een wijze dat ik het licht van het Evangelie laat schijnen in een verloren en zondige wereld? Hoe kan ik waarlijk uitmuntend zijn in de dingen die God op mijn pad plaatst? ‘Eve in Exile and the Restoration of Femininity’ geeft vrouwen (en mannen) praktische Bijbelse antwoorden op de bovenstaande vragen en is daarom zeker de moeite waard om op te pakken.
Van dit boek is tevens een documentaire gemaakt. Wie bereid is deze achter een paywall te bekijken kan de documentaire hier vinden: https://www.eveinexile.com/. Deze bespreking is louter gericht op het boek (de documentaire is niet bekeken).
Deze recensie is geschreven door Sander Stolk, redactielid van BBMV.
Eve in Exile: The Restoration of Femininity ; Publisher, Canon Press (September 27, 2016) ; Language, English ; Paperback, 210 pages ; ISBN-10, 1944503528
