In het boek ‘Een transgender komt thuis’ vertelt Laura Perry hoe ze een transitie naar man ingaat en daar weer (door Gods genade, na haar bekering) van terugkeert. Tekenend hier is het aanhoudende gebed van haar ouders en het besluit van haar moeder om alleen op de Heere te vertrouwen. Het boek is een sterk getuigenis van Gods genade.
Christine Stam-van Gent schreef naar aanleiding van dit boek een artikel onder de titel “Worstelen met je identiteit” (zie het RD-magazine van 12 november). Christine Stam stelt dat het zelf kunnen en mogen kiezen van je identiteit dwingende, religieuze trekken krijgt, maar ze wil een soort van evenwicht bereiken door ook het boek ‘Eigenlijk Eva’ van Abby Chava Stein in de discussie te betrekken. ‘Eigenlijk Eva’ beschrijft de ervaring van een orthodox-joodse man die een transitie naar vrouw doormaakt. Christine Stam gaat mee in de gedachte dat hij (de orthodoxe Jood) nu een vrouw is. Dat lijkt mij ongewenst. Ervaringsverhalen moeten nooit leidraad worden: noch dat van Laura, noch dat van ‘Abby’. Een pastorale benadering leidt (in liefde) naar Gods weg. Over oorzaken van genderdysforie, de gevolgen van behandeling en hoe we als christen reageren.
Er is nood
Christine Stam ziet een gevaar in verhalen zoals die van Laura Perry – hoezeer ze dat boek ook waardeert. Ze wil graag het onderscheid maken tussen klassieke genderdysforie en de ‘besmettelijke variant’ daarvan. Dat onderscheid is er wellicht, maar we zetten daarmee de deur op een gevaarlijke kier. De vraag is hoe relevant dat onderscheid in de praktijk is – het is niet makkelijk dat scherp af te bakenen – maar vooral wat de Bijbelse weg is. Dit artikel schrijf ik als ouder van een transgender van middelbare leeftijd, met veel contacten met familieleden van transgenders (en oprichter van de contactgroep Troost binnen BBMV). Al jaren verdiep ik me (ook als bioloog) in genderdysforie en hoe je daar als christen in moet staan. Ik ben me terdege bewust van de nood van de ‘klassieke transgender’ (mijn zoon hoort daarbij). De eerste stap als christen is dat je begaan bent met de nood. Onze zoon is en blijft welkom bij ons, ook in zijn vrouwen-outfit. Maar ons gebed blijft dat hij terugkomt van die heilloze weg: het helpt hem niet! Bovenal: het is een onbijbelse keuze.
Onze zoon is en blijft welkom bij ons, ook in zijn vrouwen-outfit. Maar ons gebed blijft dat hij terugkomt van die heilloze weg: het helpt hem niet!
Oorzaken
Genderdysforie stond tot voor kort als psychiatrische aandoening te boek. Het is uit de DSM gehaald onder druk van pressiegroepen. De nood is reëel en kan zeer diep zitten, net als bij anorexia. Oorzaken moeten we waarschijnlijk niet zoeken in hormonen en vroege aanleg van de hersenen (zoals Christine Stam oppert): daar is geen concrete wetenschappelijk aanwijzing voor. Ook als bij hersenonderzoek na overlijden blijkt dat de hersenen er anders uitzien, kunnen we nog niet zeggen dat dat ook bij de geboorte al zo was. We weten dat hersenen plastisch zijn: ze veranderen in de loop van je leven door het gebruik dat je ervan maakt – leven als homo of als transgender verandert zeer waarschijnlijk je hersenen.
In heel veel gevallen speelt er bij genderdysforie ook een ander probleem, zoals een autisme-spectrum stoornis. Bij onze Troost-groep is dat de grote meerderheid, over het geheel genomen is dat (waarschijnlijk) rond de helft. Ook ADHD kan meespelen. Misbruik in de jeugd kan mensen zeker uit balans brengen en tot genderdysforie leiden (of tot bijvoorbeeld anorexia). Behandelklinieken (zoals bij de VU) weten dat, maar besluiten over het algemeen om niets aan die (achterliggende) problematiek te doen. In Engeland en Zweden keert het tij: daar wil men wel gaan kijken naar achterliggende oorzaken. Net als anorexia is echte genderdysforie een waandenkbeeld: je kunt niet werkelijk van geslacht veranderen.
Ons prachtige lichaam
God heeft ons wonderlijk gemaakt, zoals Psalm 139 ons vertelt. De zonde is ertussen gekomen, we zijn leugens over onszelf gaan geloven. Genderdysforie is zo’n leugen. Zo’n 6500 genen worden anders afgelezen bij een man dan bij een vrouw – elke cel draagt de imprint dat je een man bent, of een vrouw. Het is schadelijk om de biologische werkelijkheid te ontkennen, het is een waanidee om te denken dat je in een verkeerd lichaam geboren kunt zijn. Ook als er werkelijk iets in de ontwikkeling is misgegaan, vraagt dat nog niet een andere Bijbelse beoordeling. Er is gebrokenheid (in veel levens en op veel manieren), maar transitie lost dat probleem niet op. Ons denken is aangetast door de zonde – bij ons allemaal! Onze ogen moeten geopend worden voor Gods werkelijkheid, ons denken moet vernieuwd worden (Romeinen 12:1,2).
De zonde is ertussen gekomen, we zijn leugens over onszelf gaan geloven. Genderdysforie is zo’n leugen.
Jongeren
Bij jongeren spelen ook andere zaken en het idee van een ‘besmettelijke ziekte’ kan wellicht verklaren waarom de aantallen de laatste jaren zo sterk stijgen (met name bij meisjes). Wat als je niet goed past in de rolpatronen van je omgeving? Wat als je als meisje graag in bomen klimt en van ‘jongens’-spelletjes houdt? Terecht stelt Christine Stam de vraag (aan RD-lezers) of we niet te strikt invulling geven aan genderrollen – mogen er ook jongensachtige meisjes zijn? Daarnaast geldt dat veel meisjes en vrouwen last hebben van seksuele intimidatie – dan lijkt het al snel beter en veiliger om een jongen te zijn. Heel veel jongeren zijn ongelukkig door prestatiedruk, het ideaalbeeld dat de social media hen voorspiegelen: een ideale wereld waar ze niet aan kunnen voldoen. Influencers misleiden velen en sommigen van hen vertellen je dat je door transitie gelukkig kan worden.
Gevolgen van behandeling
Wie denkt er grondig na over de gevolgen van transitie? Bij medische transitie horen hormoonbehandeling en chirurgie. Bij jongeren kan gekozen worden voor puberteitsblokkers. Maar dat is niet een soort ‘pauzeknop’, alsof je na enkele jaren gewoon verder kan gaan met de puberteit. Testosteron bijvoorbeeld laat je baarmoeder krimpen. Hormonen hebben een groot effect op de ontwikkeling, bij jongens en bij meisjes. Bij mannen wordt de kans op borstkanker veel groter en bij vrouwen de kans op hartfalen en beroerte. Bij beide stijgt de kans op trombose.
Als het gaat om chirurgie zijn de gevolgen nog veel ingrijpender. Het is veelal vernietigend voor de seksualiteit, er zijn veel risico’s aan verbonden.
Die gevolgen zijn groot, maar worden veel te weinig besproken. Er wordt een veel te rooskleurig beeld geschetst. In de VS is dit gewoon een grof verdienmodel (van farmaceuten en plastisch chirurgen) – is dat in Nederland echt anders? Wie vertelt het hele, het eerlijke verhaal?
Perspectief
Welk perspectief is er voor iemand met genderdysforie? Verhelpt transitie het probleem? Er wordt wel gezegd dat slechts 1 procent spijt heeft, maar dat is misleidend. Meer dan een derde komt niet terug bij de kliniek – hebben die ook spijt? De eerste tijd na de transitie kan er sprake zijn van euforie. Een lange termijnstudie (bron: What Is a Woman?) toont dat transgenders zo’n 7-10 jaar na hun transitie het meest geneigd zijn tot zelfmoord. Daarom is het misleidend als ouders te horen krijgen: “Wat wil je liever, een dode zoon of een levende dochter?”
Genderdysforie kan voelen als een doorn in het vlees, als een zwaar juk waar je moe van wordt. Dan vraagt de Heere Jezus om die last bij Hem te brengen.
Je wordt eenvoudigweg nooit iemand van het andere geslacht. Je moet hormonen blijven slikken, je moet maar hopen dat je ergens past in de maatschappij. Je lichaam aanpassen is geen oplossing.
Dan is er de sociale breuk. De orthodoxe Jood (van ‘Eigenlijk Eva’) verlaat zijn gezin om liberaal en vrouw te worden. Ook bij een neef van ons brak het huwelijk. Dan zoek je duidelijk jezelf: dat kan geen Bijbelse weg zijn.
Mijn genade is u genoeg
Sommigen vinden bij de Heere genezing van hun gevoelens, maar ze verdwijnen niet altijd helemaal. Genderdysforie kan voelen als een doorn in het vlees, als een zwaar juk waar je moe van wordt. Dan vraagt de Heere Jezus om die last bij Hem te brengen (Mattheus 11:28-30). Als Hij ons een juk op de hals legt, gaat Hij met ons onder datzelfde juk. Als een ervaren os leert Hij ons om dat juk te dragen en te ploegen op Zijn akker. Dan kan en zal blijken dat het juk te dragen is, dat Zijn juk zacht en licht is (Hij draagt de zwaarste last), dat het past bij wie we zijn – Hij weet immers wie ik echt ben? Tegen Paulus zei Hij: ‘Mijn genade is u genoeg’ (2 Korinthe 12:9). Is Hij ons genoeg, hebben we genoeg aan Zijn genade, aan Zijn nabijheid? Eens ontvangen we een nieuw lichaam (zie Filippi 3:20,21), de toekomst is van Hem!
Dit artikel verscheen op 7 februari op Cvandaag. Mark Willemsen heet in werkelijkheid anders. Zijn echte naam is bekend bij stichting Bijbels Beraad M/V. Eerder verscheen daar een interview met hem.
