Leestijd: 3 minuten

De nieuwe basisschoolmethode voor seksuele voorlichting op de basisschool (Wonderlijk Gemaakt 2.0) roept vragen op. Het representatieve proefpakket waarmee de Driestar voor de lesmethode reclame maakt, lijkt uit te gaan van een neutraal mensbeeld. Kinderen leren om hun gevoel de maatstaf te laten zijn voor het beoordelen van goed en kwaad. Bijbelse regels voor seksualiteit ontbreken.

Het gaat om een voorlichtingscursus van 24 lessen aan kinderen van vier jaar en ouder, ontwikkeld door hogeschool De Driestar. Het gaat om een zogenoemde primaire interventie, een nadere uitwerking van een wet uit 2012, waarin staat: “De leerling leert over overeenkomsten, verschillen en veranderingen in cultuur en levensbeschouwing, leert eigen en andermans leefwijze daarmee in verband te brengen, leert de betekenis voor de samenleving te zien van respect voor elkaars opvattingen en leefwijzen, en leert respectvol om te gaan met seksualiteit en met diversiteit binnen de samenleving, waaronder seksuele diversiteit.”  De lesmethode heeft ook een preventief aspect, namelijk het voorkomen van misbruik en grensoverschrijdend seksueel gedrag.

Het is belangrijk om kinderen te wapenen tegen seksueel misbruik en basiskennis te geven over het eigen lichaam. Wanneer leerlingen de leeftijd bereiken waarop seksuele voorlichting relevant wordt voor het gezond en Bijbels omgaan met het eigen lichaam, kan dit (wanneer de ouders wensen dat de school dit op zich neemt) aan de orde komen in de biologieles.

Wonderlijk Gemaakt 2.0 lijkt echter zowel in pedagogische als in Bijbels opzicht tekort te schieten.

Pedagogische problemen

Over de pedagogische kant kunnen we kort zijn. Sinds de ontwikkelingspsychologie van Piaget en de morele ontwikkelingstheorie van Kohlberg is de wetenschap zich ervan bewust dat kinderen op de lagere school hun normen en waarden van regels en andere mensen laten afhangen. Het gevoel moet nog gekalibreerd worden en functioneert maar beperkt als ijkpunt. Wonderlijk Gemaakt 2.0 had daarop prachtig kunnen inspelen door te verwijzen naar de regels van de Heere God over seksualiteit en de gemeenschappelijke overtuiging van hun kerk of gemeente, maar laat dit helaas na. In plaats daarvan leert de methode kinderen naar hun gevoel te luisteren om te beoordelen of seksuele handelingen al dan niet wenselijk zijn. Een verkeerd kompas in de meeste omstandigheden, maar juist bij kinderen onder twaalf jaar oud miskent dit hun verstandelijke en morele ontwikkelingsniveau.

Bijbelse bezwaren

Het belangrijkste principiële bezwaar tegen Wonderlijk Gemaakt 2.0 is haar mensbeeld, dat als seculier geduid mag worden. Het uitgangspunt van de methode staat vetgedrukt vermeld: “Jouw lichaam is van jou”.

Is dat zo? Wat zegt de Bijbel hierover? In de kerk leren onze kinderen dat hun lichaam juist niet van hen hoort te zijn: “Wat is uw enige troost, beide in het leven en sterven? Dat ik met lichaam en ziel, beide in het leven en sterven niet mijn, maar mijns getrouwen Zaligmakers JEZUS CHRISTUS eigen ben; Die met Zijn dierbaar bloed voor al mijn zonden volkomenlijk betaald en mij uit alle heerschappij des duivels verlost heeft… en Hem voortaan te leven van harte willig en bereid maakt.”

Met andere woorden, wie gedoopt is, moet beseffen dat de Heere zeggenschap heeft over zijn leven. Het lichaam is bedoeld als tempel van de Heilige Geest (1 Kor. 6:19-20). Helaas functioneert dat belangrijke gegeven niet in deze methode. Die zegt over je lichaam: “daar ‘woon’ jij in en niemand anders” (les 3.1). Dat is het mensbeeld van de Franse Revolutie: ik bepaal zelf wat er met mijn lichaam gebeurt.

De titel Wonderlijk Gemaakt is gebaseerd op Psalm 139:14 in de Herziene Staten Vertaling. (De Statenvertaling spreekt van “wonderbaarlijk gemaakt”). Problematisch is het dat dit vers gebruikt wordt als uitgangspunt, zonder principiële verrekening van een gevallen wereld. We dragen weliswaar kleren, maar daartoe blijft het effect van de zondeval wel ongeveer beperkt. De basisgedachte is: “We zijn allemaal prachtig gemaakt door de Heere God” (les 3.1).

Is het exegetisch verantwoord om op deze wijze enkele woorden uit een Bijbeltekst (Ps. 139:14) als beginsel te gebruiken, zonder de gevolgen van de zonde voor het denken en ons lichaam (b.v. ziekte of gebreken) te benoemen? Waar is de belijdenis van het doopformulier: “Belijdt u dat onze kinderen, hoewel ze in zonde ontvangen en geboren zijn en daarom aan allerlei ellende, zelfs aan de verdoemenis onderworpen zijn, toch in Christus geheiligd zijn en daarom als leden van Zijn gemeente behoren gedoopt te zijn?”

Ons gevoel als maatstaf?

Met andere woorden, zelfs pasgeboren kinderen zijn besmet door feilbaarheid en slechte verlangens. We zijn juist geneigd om ons gevoel goed te praten (Jer.17:9-10). Juist kinderen op de lagere school moeten leren om hun gevoel te toetsen aan de Bijbel.

Wonderlijk Gemaakt 2.0 ziet dat kennelijk anders. De kernzin van les 3.3 luidt: “Word je er blij van, dan is het oké. Voelt het niet fijn, zeg dan ‘nee’!” Volgens de klassieke Christelijke ethiek kan het gevoel als zodanig nooit scheidsrechter tussen goed en kwaad zijn, maar moeten we ons laten leiden door Gods geopenbaarde wil in de Schepping en de Schrift.  

Hopelijk zal de Driestar zich nader bezinnen op de wenselijkheid van de methode in haar huidige vorm. Wat de scholen betreft: bezint, eer ge begint.

---

Het proefpakket van de methode kunt u hier aanvragen.