Tijdens de Week van het Gezin presenteerde de SGP een wetsvoorstel om het gezin te beschermen. Professor Kinneging gaf op 10 mei ’23 een lezing waarin hij de huidige cultuur duidde en een tegenvoorstel presenteerde.
Stel, je gaat met studenten naar een museum voor Middeleeuwse kunst. De studenten zullen al heel snel vragen: wat doen al die vrouwen met een bloot kind in hun armen? Door het gebrek aan kennis kunnen ze al deze afbeeldingen niet duiden.
Zo is het ook in onze tijd. In het publieke debat lijken er maar twee oplossingsrichtingen te zijn: de staat en de markt. Voor de gemiddelde burger lijkt dit het hele plaatje te zijn. Laten we op een paar voorbeelden inzoomen.
Wat is de markt?
De markt is een vorm van functioneel samenleven. Relaties bestaan daarin alleen voor eigenbelang. Ik ga naar de bakker, niet omdat ik hem aardig vind, maar omdat ik brood nodig heb om in leven te blijven. De bakker bakt geen brood omdat hij mij aardig vindt, maar omdat hij iets van mijn geld wil hebben.
Wat is de staat eigenlijk?
De staat is de macht om te sturen en te beschermen. Zij signaleert een gevaar en onderneemt actie. Zij signaleert een probleem en stelt kaders om dat te bestrijden of te voorkomen. Als er te weinig arbeidsparticipatie is, stelt de staat (financiële) regels op, zodat meer mensen op de arbeidsmarkt zullen participeren. Om machtsmisbruik van bakkers te voorkomen, stelt de overheid kaders op waaraan goed voedsel moet voldoen.
Dynamiek
Deze dynamiek tussen markt en staat is op veel meer plekken zichtbaar. Leerlingen mogen naar een school van hun keuze gaan (markt). Het onderwijs moet echter wel aan bepaalde eisen voldoen (staat).
Mensen moeten de vrijheid hebben om zichzelf te kunnen zijn (markt). Deze vrijheid kan door de overheid afgedwongen worden door regels te stellen.
De regels die de overheid stelt, kunnen echter tot achter de voordeur reiken. Zo werken markt en staat samen om arbeidsparticipatie van vrouwen toe te laten nemen en wordt kinderopvang op brede schaal mogelijk gemaakt.
De samenleving bestaat echter helemaal niet uit alleen maar markt en staat. Er is ook nog de factor gemeenschap. En het is deze factor die uiteindelijk de basis vormt van de samenleving.
Wat is een gemeenschap eigenlijk?
Een gemeenschap wordt gevormd door mensen die een relatie onderhouden en elkaar dienen om niet. Er spelen geen belangen, behalve die van de gemeenschap. Denk even aan een gewichtheffersclub. Elke dinsdagavond gaat een groepje mannen aan de bak met zware halters. Ze moedigen elkaar aan, werken zich in het zweet, en drinken na afloop een biertje. Bij een geboorte of een huwelijksjubileum komen de mannen van de club ook feliciteren. Nu zijn die clubs vergrijst of opgeheven. Nu gaan mensen naar het fitnesscentrum, waar ze met dopjes in en meetapparatuur aan hun arm, zweten met het zware ijzer, zonder ook maar iemand te spreken. Gewichtheffen is markt geworden.
Er zijn drie groepen ‘gemeenschap’ te onderscheiden.
- Allereerst de familiegemeenschap, waarbij de leden door bloedbanden verbonden zijn.
- Daarnaast de religieuze gemeenschap, waar het belijden van dezelfde God de verbindende factor is.
- Tenslotte de vriendenkring, die door bepaalde omstandigheden tot een hechte eenheid is samengesmeed.
Hoe zijn markt en staat ontstaan?
Markt en staat komen voort uit de gemeenschap. Mensen leefden eerst in gemeenschappen, waarbij allen bijdroegen aan het welzijn van het geheel. Door landbouw ontstond er overschot. Dit maakte ruilhandel (markt) mogelijk. De mens die kon kopen, kreeg ook begeerte naar de spullen van de ander. Een vorm van rechtspraak was nodig om de hebzucht van mensen te beteugelen (staat).
Wat zijn de gevolgen, dat we de gemeenschap kwijtgeraakt zijn?
De mens wordt uit zijn biotoop weggehaald. De gemeenschap is de enige plek waar een mens tot zijn recht kan komen. Als ieder mens als individu bestaat en los van de gemeenschap moet functioneren, wordt hij op zichzelf teruggeworpen. De staat biedt zogenaamde bescherming tegen de hebzucht van de markt. Maar er is niemand die voor het individu zorgt.
Hoe komt het dat de Jeugdzorg vastloopt? Dat komt omdat de gemeenschappen uit elkaar vallen. Iedereen verwacht dat de staat en de markt het oplossen.
Voor christenen is het vaak nog normaal dat we elkaar helpen. Voor de gemiddelde Nederlanders is het bestaan van gemeenschappen juist bedreigend. Een gemeenschap heeft namelijk maar beperkte diversiteit (allemaal mensen uit dezelfde bubbel) en ze zijn niet inclusief (niet iedereen mag er zomaar in).
Waar gaat dit naartoe?
We kunnen bezorgd zijn waar dit naartoe gaat. Als we nadenken over samenleving waarin alles aan de markt en de staat werden overgelaten, dan komen we uit bij het communisme. Alle verantwoordelijkheden worden van burgers afgenomen, omdat de staat overal voor zorgt. Als mensen onderling iets doen, is het om er zelf beter van te worden. Mensen wantrouwen elkaar, want iedereen kan ook een verklikker zijn.
Er is een tendens zichtbaar in de samenleving dat burgers weer op zoek gaan naar gemeenschappen. De BBB heeft een enorm saamhorigheidsgevoel weten te kweken. Burgerberaden zijn in opkomst. En nu komt de SGP met een wetsvoorstel om het gezin als basiseenheid van de samenleving te beschermen.
Op de tekst van dit wetsvoorstel zijn een paar belangrijke opmerkingen te maken. De belangrijkste is dat er in de tekst vanuit wordt gegaan dat de staat het probleem op moet lossen. De staat heeft echter de neiging om over alles zeggenschap te willen hebben. En door het denken vanuit bedreigingen, zijn wij geneigd om alles in handen van de ‘beschermende staat’ te leggen.
Ik heb een tegenvoorstel geschreven om het gezin en de gemeenschap weer centraal te zetten, zonder overheidsbemoeienis. Dit voorstel bevat de volgende inhoud (niet letterlijk citaat):
- ‘De overheid stelt het gezin als belangrijkste basiselement van de samenleving centraal.
- Het gezin bestaat idealiter uit een man en een vrouw, met de op natuurlijke wijze daaruit voortgekomen kinderen.
- Alleen in het alleruiterste geval neemt de overheid maatregelen om de veiligheid van individuele gezinsleden te bewaken.’
Gepubliceerd: 19-05-2023. Deze samenvatting is geschreven door de redactie van BBMV.
