Leestijd: 4 minuten

Is er sprake van een ‘crisis in mannelijkheid’? Het lijkt er wel op. Uit een recent onderzoek blijkt dat 40% van de Nederlandse mannen het een ongunstige tijd vindt om man te zijn.

Het onderzoek ‘State of American Man’, dit jaar in Amerika gepubliceerd, toont dezelfde resultaten. ‘Mannen in Amerika verkeren in de problemen’ is de eerste zin van het rapport. Twee derde van de jonge mannen heeft het gevoel dat niemand hen werkelijk kent, 40% heeft depressieve gedachten en 44% van de ondervraagden dacht aan suïcide gedurende de laatste twee weken. Bijna de helft van de deelnemers vind hun online leven spannender dan hun offline leven en jonge mannen zijn steeds meer single. Daarnaast geeft 60% van de ondervraagden aan wekelijks porno te kijken.

De feiten zijn verontrustend. Mannen scoren op allerlei gebied lager dan vrouwen. Ze zijn lager opgeleid, vaker werkeloos, leven ongezonder en hebben een lagere levensverwachting. Hiervoor worden allerlei oorzaken aangedragen: het ontbreken van mannelijke identificatiefiguren, de feminisering van het onderwijs (nauwelijks meer meesters voor de klas) en de verzorgingsstaat die alles regelt en alle uitdagingen wegneemt. Verder is er in het Westen in toenemende mate sprake van negatieve bejegening van mannen en mannelijkheid. In reactie op misstanden zoals #MeToo en allerlei voorvallen van (seksuele) intimidatie van vrouwen door mannen spreken radicale feministen laatdunkend over ‘giftige mannelijkheid’ (toxic masculinity). Dit resulteert – aldus de bekende Amerikaanse christelijke cultuurfilosofe Nancy Pearcy – meer en meer in een ‘toxische strijd tegen mannelijkheid’.

Peter Pan

Misschien nog verontrustender dan het bovenstaande is dat steeds meer mannen niet meer goed weten wat het betekent zich mannelijk te gedragen. Er wordt in dit verband wel gesproken over het ‘Peter Pan-syndroom’, naar analogie van de jongen die altijd kind wilde blijven. Peter Pan staat model voor mannen die geen man willen worden, maar zich onvolwassen, puberaal en narcistisch gedragen. Ze nemen geen verantwoordelijkheid meer voor studie, carrière en gezin, maar houden zich vooral bezig met hobby’s, games en sport.

Feminisme

Een belangrijke reden van de ‘crisis in mannelijkheid’ is de doorwerking van het feminisme in heel de samenleving en alle levensverbanden. Het naar voren treden van vrouwen heeft geresulteerd in een terugtrekkende beweging bij mannen op alle terreinen. Zoals het feminisme een reactie was op eenzijdigheden en misstanden van de kant van mannen, is de crisis in mannelijkheid een reactie naar de andere kant.

Zo wordt zichtbaar hoe de zonde de m/v-verhouding naar beide kanten aantast. Het feminisme beschouwt het patriarchaat als bron van alle kwaad en ziet gelijkheid als de oplossing. Het bovenstaande toont aan dat dit niet werkt. Als vrouwen de regie nemen hebben mannen – net als Adam – de neiging passief te worden en zich terug te trekken.

Scheppingsorde

In plaats van de oplossing te zoeken in de neutralisering van de scheppingsorde, ligt deze in het herstel ervan. Alleen het christelijke geloof kan de beide geslachten verzoenen, aldus Nancy Pearcy. Het geneest mannen en vrouwen van hun zondige neigingen, machtsmisbruik en egoïsme. Het evangelie herstelt de verwrongen verhoudingen tussen mannen en vrouwen, leert elkaar lief te hebben, de eigenheid van de ander te respecteren en Gods orde te respecteren.

Roeping

Het is van groot belang dat jongens en mannen in de opvoeding en geloofsonderricht horen wat mannelijkheid in Bijbels licht inhoudt. In plaats van het af te laten weten, dienen jongens en mannen te horen dat hun roeping niet is zich terug te trekken, maar juist naar voren te treden. Mannelijkheid betekent: initiatief, verantwoordelijkheid en leiding durven nemen, zorg dragen en beschermen wat aan je zorg en verantwoordelijkheid is toevertrouwd. Dat behelst zowel het sluiten van de deuren ’s avonds, als het beschermen en bewaken van alles wat goed, waarachtig en heilig is.

Zoals Adam in het paradijs de slang diende tegen te staan en zijn vrouw te beschermen, is het de roeping van de man om zichzelf, zijn gezin en omgeving te beschermen tegen het kwaad en daartegen te strijden. Mannen dienen strijd te leveren: met de wereld, met de duivel en vooral met zichzelf. Het is hun Bijbelse roeping zichzelf te beheersen (Tit. 2: 2 en 6), zowel wat betreft hun fysieke kracht als op seksueel vlak zodat ze geen gevaar zijn voor vrouwen, maar beschermers. Dit alles komt samen in het oude ideaal van ridderlijkheid: beheerste moed en kracht ten goede van de ander om in navolging van Christus niet zichzelf te behagen, maar de ander (Rom. 15: 2-3). 

Zoals Christus, de Heere en Meester, in zelfverloochenende liefde Zich geeft en opoffert voor Zijn bruid, worden mannen geroepen zichzelf  – met al hun kracht en inzet – te geven en hun vrouwen te koesteren en te beschermen. En zoals de Kerk kwetsbaar is en Christus’ zorg en bescherming nodig heeft in deze wereld, hebben vrouwen mannen nodig, mannen die hun kracht ten goede en tot zegen gebruiken. Een prachtig voorbeeld hiervan vinden we in Jozef, de aardse vader van Jezus. Hij leidt Maria op weg naar Bethlehem en Egypte, beschermt haar, zorgt voor haar en werkt voor het gezin dat aan zijn zorg is toevertrouwd. Zo is hij een model van ‘opofferende verantwoordelijkheid’ voor mannen vandaag. 

Titanic

C.S. Lewis heeft in de fictieve wereld van Narnia mannelijkheid op een weergaloze manier beschreven in de persoon van koning Lunen: ‘…koning zijn betekent: de eerste zijn bij elke wanhopige aanval en de laatste bij elke wanhopige aftocht’. Een illustratie hiervan was zichtbaar bij de ondergang van de Titanic: 70% van de vrouwen en kinderen overleefden de ramp, van de mannen slechts 20%: negen mannen stierven ten opzichte van één vrouw. Dat was geen toeval, maar gevolg van het feit dat veel mannen zich onbaatzuchtig inzetten voor de redding van de vrouwen en de kinderen en hun kracht niet gebruikten om een plek in de reddingsboten te bemachtigen, maar deze ter beschikking stelden aan de vrouwen en de kinderen.

Zo is mannelijkheid geen zaak om jaloers te benijden of tegen te staan (cf. Gen. 3: 16), maar iets om dankbaar voor te zijn, als een gave ten goede van vrouwen, kinderen en iedereen.

---

Gepubliceerd: 22-09-2023