Leestijd: 4 minuten

Er is een nieuw woord uitgevonden. Het heet ‘emotionele waarheid’, ook wel bekend als ‘emotional truth’. Wie daaraan doet, hoeft zich niet meer te storen aan de feiten. Een gevaarlijke ontwikkeling. Vroeger noemden we het: liegen alsof het gedrukt staat.

De afgelopen week kwam Hasan Minhaj, een cabaretier in Amerika, in het nieuws. Hij is al jarenlang promotor van ‘woke’ en zijn shows zijn doorspekt met grof taalgebruik. Minhaj blijkt zijn ideologie een handje geholpen te hebben met leugens. Tenminste, zo noemden we dat vroeger. De komediant verzon allerlei verhalen over discriminatie die hij als moslim en persoon van kleur ervaren zou hebben in zijn persoonlijk leven. Dat werd allemaal gepubliceerd of uitgezonden als waarheid, zelfs een schokkende racistische aanval op zijn dochter. Achteraf noemt Minhaj het allemaal ‘emotional truth’. Het is nooit echt gebeurd, maar het was een lofwaardige uiting van zijn antiracistische gevoelens. In termen van vroeger: hij stond te liegen en beschuldigde zijn medeburgers van misdaden die nooit plaatsvonden. Maar hij bedoelde het goed.

Dat ‘emotionele waarheid’ (oorspronkelijk een begrip uit de psychologie) een geldig perspectief zou zijn in de samenleving, is een nieuw en gevaarlijk verschijnsel. Daarmee raken we als maatschappij los van de echte werkelijkheid en worden leugens veranderd in ‘waarheid’ als ze voor de juiste politieke kar gespannen worden. Trump liegt, maar Minhaj heeft een ‘emotionele waarheid’ benoemd.

De dominee liegt

Helaas is ook het christendom niet vrij van het scheppen van dit soort ‘waarheden’. Deze maand bleek dat je zelfs moet oppassen met gereformeerde dominees. Ds. Eleazar Sidhu van de Presbyteriaanse Kerk in Pakistan had vorige maand beweerd dat hij aangevallen was door moslimextremisten die hem neerschoten toen hij geen islamitische geloofsbelijdenis wilde opzeggen.

Dominee Sidhu bleef vasthouden aan zijn ‘‘emotionele waarheid’’, maar viel door de mand toen bij medisch onderzoek bleek dat hij de verwonding zelf had toegebracht. Hij gaf uiteindelijk toe dat hij het verhaal zelf had verzonnen. Of eigenlijk: het was een ‘emotionele waarheid’, want hij deed het “uit stress”, omdat hij zich bedreigd voelde door moslimextremisten en politiebescherming wilde. Deze ‘emotionele waarheid’ ging een eigen leven leiden, want aanvankelijk geloofden de mensen in zijn gemeente de predikant op zijn woord. Ze dachten dat de bekentenis onwaar was en afgedwongen door marteling door de politie en urenlange ondervraging op basis van een vals medisch rapport. Dominee Sidhu had immers gezegd met zijn hand op de Bijbel te zweren dat zijn verhaal waar is.

In termen van vroeger: ook dominee Sidhu loog en beschuldigde zijn medeburgers van misdaden die nooit plaatsvonden. Maar hij bedoelde het goed.

“Met de hand op de Bijbel”

Waar hebben we dat over ‘met de hand op de Bijbel zweren’ eerder gehoord? Het brengt ons terug in eigen land. Prins Bernard was juist ook deze maand in het nieuws vanwege zijn zoveelste ‘waarheid’ die een leugen bleek te zijn. De prins zei ooit plechtig: “Ik kan met de hand op de Bijbel verklaren: ik was nooit een nazi. Ik heb nooit het partijlidmaatschap betaald, ik heb nooit een lidmaatschapskaart gehad.”

Het woord ‘emotionele waarheid’ bestond nog niet, maar de zaak wel. Bernard was in zijn eigen leugens gaan geloven. Voor hem was het waarheid geworden. Deze week publiceerde De Volkskrant een analyse onder de rake titel “Hoe prins Bernard in zijn eigen waarheid ging geloven”. Van bedrog naar zelfbedrog, dat is precies wat er gebeurde.  We wisten dit eigenlijk al in 2010, toen Annejet van der Zijl promoveerde op “Bernard, een verborgen geschiedenis”. De archieven van de Humboldt Universität, de voormalige Friedrich-Wilhelm Universität in Berlijn, waar Bernhard studeerde, toonden dat aan. Het archief liet zien dat aan zijn inschrijving als lid van de nazistudentenclub later onder andere het lidmaatschap van de NSDAP was toegevoegd. Vorige week werd de leugen van de prins definitief ontmaskerd doordat de lidmaatschapskaart zelf ook nog bleek te bestaan en in zijn persoonlijk archief lag.

Kennelijk kun je zo in je eigen leugens gaan geloven dat het voor jou waarheid wordt. Het doet denken aan de Griekse koning Agamemnon die echt geloofde dat het offeren van zijn dochter Ifigeneia zou helpen om Troje te verslaan. We kunnen verontwaardigd reageren als we ontdekken dat de prins of de dominee gelogen heeft. Echter, in hoeverre zijn we zelf besmet door emotionele ‘waarheden’?

Gendergevoel en leugen

De cabaretier waarmee we begonnen gelooft in ‘woke’. Wie dat doet, is reeds minder aanspreekbaar op de biologische werkelijkheid, maar vindt het gevoel belangrijker. De Nederlandse samenleving is inmiddels zo doortrokken van dit identiteitsdenken, dat we ons niet meer op basis van geslacht, maar op grond van gendergevoel registreren bij het gemeentehuis. Iemand kan zijn leven lang biologisch man zijn en toch vinden dat hij vrouw is. Zijn gevoel is een nieuwe ‘waarheid’ en voor de Nederlandse wet maatgevend. Daarmee heeft deze ‘emotionele waarheid’ rechtsgeldigheid. Dat heeft ernstige gevolgen. Dokters wordt aanbevolen om alleen nog ‘genderbevestigend’ op te treden. Kinderen worden wel niet letterlijk geofferd zoals Ifigeneia van weleer, maar onvruchtbaar gemaakt en medisch beschadigd door het toedienen van hormonen. Als ze oud genoeg zijn worden ze onherstelbaar verminkt door chirurgen die hun gezonde geslachtsdelen wegsnijden.

Een samenleving die dat doet, leeft bij emotionele ‘waarheden’. Het Groot Woordenboek der Nederlandse taal heeft er een ander woord voor: eigengerechtigheid, ofwel eigenmachtig optreden, waarbij niet de moraal maar jouw gevoel de doorslag geeft. Als een samenleving zich laat meeslepen door dit soort persoonlijke dromerij, belanden we gezamenlijk in een nachtmerrie. Solzhenitsyn zag dit scherp. Toen hij in 1974 door de Sovjets met hun communistische ‘waarheden’, werd gearresteerd, was zijn boodschap: “Leef niet op basis van leugens!” Dat kwam uit de Bijbel, waar satan de bron van de leugen wordt genoemd. De Heere Jezus zei van hem “Wanneer hij liegt, spreekt hij zoals hij is: een aartsleugenaar, de vader van de leugen.” (Johannes 8:44)”

Laten we ‘emotionele waarheden’ noemen bij hun ware naam: leugens van de duivel.

---

Gepubliceerd: 12-10-2023