Op donderdagavond 26 oktober 2023 om 20.25 uur zond BNNVARA het Zemblaprogramma Het transgenderprotocol uit. Deze uitzending gaat over het magere bewijs dat er is voor het ‘Dutch protocol’ voor genderzorg voor jongeren.
De behandeling voor transgenders die jaren geleden in het Amsterdamse AMC is ontwikkeld, het zgn. transgenderprotocol, wordt wereldwijd gebruikt. Maar inmiddels stellen buitenlandse wetenschappers kritische vragen over de wetenschappelijke basis van die behandeling. Daarom heeft Zembla dat onderzocht. Volgens gerenommeerde genderexperts zou het ertoe kunnen leiden dat sommige jongeren onnodig een medisch traject ingaan met ernstige, onomkeerbare gevolgen.
Enkele punten uit de tv-uitzending
Al in de jaren 90 werden niet alleen adolescenten, maar ook kinderen medisch behandeld. Puberteitsremmers werden gebruikt om de puberteitsontwikkeling te vertragen of stop te zetten. Vanaf het begin was er echter al kritiek op die remmers, vanwege twijfel over de diagnose en over het effect van de behandeling. Is dat echt een pauzeknop om na te denken over je geslacht, zoals wel gezegd wordt, of is het een fuik waar je in zwemt? In de praktijk lijkt het laatste het geval te zijn: bijna niemand stopt met de behandeling.
In 2006 publiceerden artsen van het AMC een inmiddels wereldberoemd artikel over de behandeling. Hierin werd het zogenaamde Dutch protocol beschreven. Vanaf de leeftijd van 18 jaar werden ook geslachtsveranderende operaties uitgevoerd, volgens de genderkliniek via een zorgvuldig besluitvormingsproces.
In 2013 meldden nog maar enkele tientallen jongeren zich aan voor genderzorg. Daarna ontstond een sterke stijging tot 1800 en zelfs 3000 jongeren per jaar. Er was een wachttijd van 2 jaar of langer. Vanuit het buitenland was veel belangstelling voor het Nederlandse transgenderprotocol. Het internationale gendercongres dat in 2016 in Amsterdam werd georganiseerd, werd geopend door koningin Maxima.
Groeiende kritiek
In het buitenland komt er steeds meer kritiek op de behandeling. Zo is de Finse hoogleraar psychiatrie Kaltiala helemaal niet meer enthousiast. De pubers die zich bij haar melden, lijken niet op die van het onderzoek in Amsterdam. Velen ontwikkelen pas laat genderdysforie en ze hebben bovendien vaak ernstige psychische stoornissen. Zij ziet geen verbetering door de behandeling. Ook Mikael Landén, hoogleraar psychiatrie in Zweden, meent dat er te weinig onderzoek naar effectiviteit is gedaan. De hormoonbehandeling en de operaties hebben grote, vaak onomkeerbare gevolgen voor iemands leven. Andere collega’s die kritiek op transgenderzorg hebben, durfden het niet openlijk te melden.
Hannah Barnes (BBC news) schreef een boek over de transgenderzorg: Time to think. De berichtgeving in de media over dit boek zorgde er in Engeland voor dat de Tavistock kliniek, na een kritisch onderzoek gesloten werd. De genderzorg in Engeland voor met name pubers is nu op een andere leest geschoeid, meer vanuit het motto ‘watchful waiting’. Vaak gaat de genderdysforie namelijk over en is er iets anders aan de hand.
Hoe betrouwbaar is het Amsterdamse onderzoek?
Hoe betrouwbaar is het Amsterdamse onderzoek? Kinderpsychiater Annelou de Vries van het AMC meent dat het protocol werkt, want de genderdysforie neemt af, zegt zij. Veelzeggend is dat zij spreekt over geslachtsbevestigende operaties.
Zembla benaderde vier Nederlandse methodologen. Allen zetten ze dezelfde vraagtekens bij het onderzoek, maar de meesten durfden dat niet voor de camera te vertellen. Het onderwerp ligt erg gevoelig, het kan hun carrière schaden. Gerard van Breukelen, hoogleraar in Maastricht verschijnt wel voor de camera. Hij legt uit dat een controlegroep ontbreekt en daarom is de bewijskracht van het onderzoek beperkt. Naast puberteitsremmers was er ook een psychologische behandeling – dan weet je dus niet welk onderdeel van de behandeling werkt. Er is dus geen solide basis om puberteitsremmers te geven en onomkeerbare medische behandelingen uit te voeren.
Aan het eind van de uitzending horen we het trieste verhaal van Lucy. Zij had een afkeer van haar lichaam, wat werd aangezien voor genderdysforie. Uiteindelijk vond er een ingrijpende operatie plaats die niet meer kan worden teruggedraaid. Want na een paar jaar te hebben geleefd als ‘man’ begint zij te twijfelen aan haar transitie en heeft zij spijt ervan. Daarbij komt nog dat zij levenslang vrouwelijke hormonen moet slikken omdat haar eigen lichaam die na de operatie niet meer zelf aanmaakt. Tot zover de uitzending.
3. Reactie Transgender Netwerk en antwoord van BNNVARA
Het zal geen verbazing wekken dat het Transgender Netwerk niet blij is met deze uitzending. Enkele dagen vóór de uitzending schreef zij een uitgebreide brandbrief aan BNNVARA en de NPO met de vraag om de uitzending kritisch te bekijken en met ervaringsdeskundigen en experts uit de transgendergemeenschap in gesprek te gaan over wat ze noemt ‘valkuilen’. De geïnterviewden uit Finland, Zweden en Engeland worden niet als neutraal beschouwd. Het Transgender Netwerk kijkt met grote zorg naar ontwikkelingen in landen als Zweden en Engeland en wil voorkomen dat dit ook in Nederland gebeurt. Zij doet een dringend beroep op de publieke omroep om geen negatieve invloed uit te oefenen in een cultuurstrijd om het bestaansrecht en het recht op toegang tot zorg van transgender volwassenen en jongeren. Zij zal de aanstaande uitzending daarom uiterst kritisch bekijken en indien nodig, overwegen een klacht in te dienen bij de Ombudsman voor de NPO.
In een reactie erkent BNNVARA het bestaan van een ideologische controverse over transgenderzorg en begrijpt de zorg en waarschuwing. Ze stelt niettemin dat de journalisten van Zembla de ruimte moeten hebben om aandacht te besteden aan de wetenschappelijke onderbouwing voor transgenderzorg, juist omdat er serieuze signalen zijn dat die onderbouwing niet zo solide is als je voor dit soort zorg zou mogen verwachten, met name bij de behandeling van minderjarigen volgens het zogenaamde Dutch Protocol. De programmamakers hebben tal van bronnen geraadpleegd, inclusief de visie van het Amsterdam UMC, en zich vanuit meerdere perspectieven laten informeren. Zich bewust van de bestaande ideologische controverse, hebben zij dat op een evenwichtige wijze gedaan, met respect voor de visie van alle betrokkenen.
Nabeschouwing
Als Bijbels Beraad MV leven we niet vanuit een wereldse ideologie, maar op basis van Gods Woord. Dan is het ook snel duidelijk dat de basis van het denken over de genderzorg, zoals professor Bouwman dat in de uitzending verwoordde, onjuist is, namelijk: dat de geest (het denken) niet te veranderen is en dat daarom de aanpassing (lees: verminking) van het lichaam de oplossing is. Het tv-programma toont de beperktheid aan van de middelen die men denkt te moeten gebruiken, en die bovendien geen oplossing bieden voor het wezenlijke probleem.
Het werkelijke probleem is niet het lichaam maar de geest: denk aan autisme, depressiviteit, zelfmoordneigingen, identiteitsverwarring etc. Wat psychiaters, hoe nuttig zij ook zijn, soms niet kunnen oplossen, is wel mogelijk vanuit geloof in Jezus Christus en in een relatie met God de Vader door de Heilige Geest. Hij doet ons wedergeboren worden, en geeft ons de kracht om te leven volgens Gods bedoeling. Dan ontdek je wie je werkelijk bent en dat je dankbaar kunt zijn voor het lichaam dat God je gegeven heeft.
Tot slot willen wij wijzen op de gevoeligheid, beladenheid en geheimzinnigheid en ook de controverse rond het thema. Onzes inziens zit hierachter een geestelijke strijd. Waarom hebben zoveel jongeren zulke problemen en melden velen zich bij een genderkliniek? Social media (en de ongezonde aandacht voor het perfecte lichaam) dragen bij aan de grote verwarring, maar spelen duistere (bijv. occulte) spelletjes en drugs niet ook een rol? De best mogelijke zorg voor mensen die genderincongruentie ervaren, bestaat niet uit het ‘ombouwen’ van hun lichaam, maar dat men zich toevertrouwt aan God de Schepper.
Literatuur
- Piet Guijt, Het transgender-dilemma, met name par.12 (https://www.stichtingpromise.com/het-transgender-dilemma.html)
- Juridische bedenkingen bij transgenderzorg
- Hormoontherapie bij transgenderjongeren
- Genderbevestigende behandelingen en het placebo-effect
- Transgenderonderzoek: vijf dingen die iedereen moet weten
Gepubliceerd: 03-11-2023
