Dr. Riittakerttu Kaltiala, de jeugdpsychiater die meehielp om ‘genderzorg’ in Finland op te zetten, vertelde in oktober 2023 haar verhaal aan The Free Press. Ze heeft de gevaren en de leugens van de transgenderbeweging van dichtbij gezien. Lees hier haar verhaal.
Dr. Riittakerttu Kaltiala, 58, is een in Finland geboren en opgeleide jeugdpsychiater en hoofdpsychiater van de afdeling jeugdpsychiatrie van het Finse Tampere Universitair Ziekenhuis. Ze behandelt patiënten, geeft les aan medische studenten en doet onderzoek op haar vakgebied, waarbij ze meer dan 230 wetenschappelijke artikelen publiceert.
In 2011 kreeg Dr. Kaltiala een nieuwe verantwoordelijkheid toegewezen. Ze zou toezicht houden op de oprichting van een dienst voor genderidentiteit voor minderjarigen, waardoor ze een van de eerste artsen ter wereld was die leiding zou geven aan een kliniek die zich bezighield met de behandeling van jongeren met genderproblemen. Sindsdien heeft ze persoonlijk deelgenomen aan de beoordeling van meer dan 500 van dergelijke adolescenten.
Eerder dit jaar publiceerden we het verhaal van klokkenluider Jamie Reed, een voormalige casemanager van het Washington University Transgender Center in het St. Louis Children’s Hospital. Ze vertelde over haar groeiende ongerustheid over de gevolgen van genderbevestigende behandelingen, en over haar groeiende overtuiging dat patiënten schade ondervonden door hun behandeling.
Hoewel een recent onderzoek van de New York Times het relaas van Reed grotendeels bevestigde, blijven veel activisten en leden van de media de beweringen van Reed afwijzen omdat ze geen arts is.
Dr. Kaltiala wel. En haar zorgen zullen waarschijnlijk meer aandacht krijgen in de VS nu een jonge vrouw die als tiener een medische transitie heeft ondergaan, zojuist de artsen heeft aangeklaagd die toezicht hielden op haar behandeling, samen met de American Academy of Pediatrics. Volgens de rechtszaak heeft de AAP, bij haar pleidooi voor de transitie van jongeren, ‘ronduit frauduleuze uitspraken’ gedaan over bewijsmateriaal voor ‘het radicaal nieuwe behandelmodel en de bekende gevaren en potentiële bijwerkingen van de medische interventies die zij bepleit’.
Hier vertelt Dr. Kaltiala haar eigen verhaal, waarin ze haar toenemende zorgen beschrijft over de behandeling die ze goedkeurde voor kwetsbare patiënten, en haar beslissing om zich uit te spreken.
Ontwikkelingen
Al vroeg tijdens mijn studie geneeskunde wist ik dat ik psychiater wilde worden. Ik besloot me te specialiseren in de behandeling van adolescenten omdat ik gefascineerd was door het proces waarbij jonge mensen actief onderzoeken wie ze zijn en op zoek gaan naar hun rol in de wereld. De volwassen levens van mijn patiënten liggen nog voor hen, dus het kan een enorm verschil maken voor iemands toekomst als ik een jongere die zich op een destructief pad bevindt, help om een gunstiger koers te vinden. En individueel therapeutisch werk geeft je veel voldoening.
De afgelopen twaalf jaar heeft er een dramatische ontwikkeling plaatsgevonden in mijn vakgebied. Er werd een nieuw protocol aangekondigd dat opriep tot de sociale en medische gendertransitie van kinderen en tieners die genderdysforie ervoeren – dat wil zeggen een discrepantie tussen iemands biologische geslacht en het interne gevoel een ander geslacht te zijn.
Deze aandoening wordt al tientallen jaren beschreven en de jaren vijftig worden gezien als het begin van het moderne tijdperk van de transgendergeneeskunde. Gedurende de twintigste eeuw en tot in de eenentwintigste eeuw zijn kleine aantallen voornamelijk volwassen mannen met levenslange genderproblemen behandeld met oestrogeen en operaties om hen te helpen als vrouw te leven. Vervolgens kwam er de afgelopen jaren nieuw onderzoek naar de vraag of medische transitie – voornamelijk hormonaal – met succes bij minderjarigen kon worden uitgevoerd.
The Dutch protocol
Eén motivatie van de medische professionals die toezicht hielden op deze behandelingen was om te voorkomen dat jonge mensen geconfronteerd zouden worden met de moeilijkheden die volwassen mannen hadden ondervonden bij hun pogingen om overtuigend als vrouw over te komen. De meest prominente voorstanders van de transitie van jongeren waren een groep Nederlandse artsen. Ze publiceerden in 2011 een baanbrekend artikel waarin werd vastgesteld dat als jonge mensen met genderdysforie hun natuurlijke puberteit zouden kunnen vermijden door deze te blokkeren met medicijnen, gevolgd door het ontvangen van hormonen van het andere geslacht, ze hun transgenderleven eerder en geloofwaardiger zouden kunnen gaan leiden.
Dit werd bekend als het ‘Nederlandse protocol’. De patiëntenpopulatie die de Nederlandse artsen beschreven bestond uit een klein aantal jonge mensen – bijna allemaal mannen – die vanaf hun vroegste jeugd volhielden dat ze meisjes waren. De zorgvuldig geselecteerde patiënten waren, afgezien van hun geslachtsproblemen, geestelijk gezond en goed functionerend. De Nederlandse artsen meldden dat deze jonge mensen na vroegtijdige interventie floreerden als leden van het andere geslacht. Het protocol werd snel internationaal aanvaard als de gouden standaardbehandeling op dit nieuwe terrein van de pediatrische gendergeneeskunde.
Tegelijkertijd ontstond er een activistische beweging die verklaarde dat gendertransitie niet alleen een medische procedure was, maar een mensenrecht. Deze beweging kreeg steeds meer bekendheid en de agenda van de activisten domineerde de berichtgeving in de media op dit gebied. Voorstanders van transitie begrepen ook de kracht van de (opkomende) sociale media. Als reactie op dit alles wilde het ministerie van Sociale Zaken en Volksgezondheid in Finland een nationaal pediatrisch genderprogramma voor kinderen opzetten. De taak werd toevertrouwd aan de twee ziekenhuizen die al genderidentiteitsdiensten voor volwassenen hadden. In 2011 kreeg mijn afdeling de opdracht om deze nieuwe dienst te openen, en ik als hoofdpsychiater werd er hoofd van.
Serieuze vragen over ‘nieuwe interventie’
Toch had ik over dit alles enkele serieuze vragen. Er werd ons verteld dat we moesten ingrijpen in gezonde, functionerende lichamen, simpelweg op basis van de wisselende gevoelens van een jong persoon over geslacht. De adolescentie is een complexe periode waarin jonge mensen hun persoonlijkheid ontdekken en vaststellen, seksuele gevoelens verkennen en onafhankelijk worden van hun ouders. Het bereiken van identiteit is het resultaat van een succesvolle ontwikkeling van adolescenten, en niet het startpunt.
In ons ziekenhuis hadden we een uitgebreide gespreksronde met bio-ethici. Ik uitte mijn bezorgdheid dat de gendertransitie deze cruciale psychologische en fysieke ontwikkelingsfase zou onderbreken en verstoren. Ten slotte kregen we een verklaring van een nationale raad voor gezondheidsethiek, waarin voorzichtig werd gesuggereerd dat we deze nieuwe interventie zouden gaan inzetten.
We zijn een land met 5,5 miljoen inwoners en een genationaliseerd gezondheidszorgsysteem. Omdat er een second opinion nodig was om identiteitsdocumenten te veranderen en over te gaan tot geslachtschirurgie, heb ik de meerderheid van de jonge patiënten in beide klinieken die de transitie overwegen persoonlijk ontmoet en geëvalueerd: tot op heden ruim 500 jongeren. Goedkeuring voor de transitie was niet automatisch. In de beginjaren kreeg ongeveer de helft van de mensen toestemming voor gendertransitie van onze psychiatrische afdeling. De afgelopen jaren is dit gedaald naar zo’n twintig procent.
Verrassingen
Toen de dienst in 2011 van start ging, waren er veel verrassingen. Niet alleen kwamen de patiënten, ze kwamen ook in groten getale. In de hele westerse wereld schoot het aantal genderdysfore kinderen omhoog.
Maar degenen die kwamen leken in niets op wat de Nederlanders beschreven. We verwachtten een klein aantal jongens die volhardend verklaarden meisjes te zijn. In plaats daarvan waren 90 procent van onze patiënten meisjes, voornamelijk 15 tot 17 jaar oud, en in plaats van goed te functioneren, vertoonde de overgrote meerderheid ernstige psychiatrische aandoeningen.
Sommigen kwamen uit gezinnen met meerdere psychosociale problemen. De meesten van hen hadden een uitdagende vroege kindertijd, gekenmerkt door ontwikkelingsproblemen, zoals extreme driftbuien en sociaal isolement. Velen hadden problemen op school. Het was gebruikelijk dat ze gepest werden, maar over het algemeen niet vanwege hun genderpresentatie. In de adolescentie waren ze eenzaam en teruggetrokken. Sommigen gingen niet meer naar school, maar brachten de hele tijd alleen door op hun kamer. Ze hadden depressies en angstgevoelens, sommigen hadden eetstoornissen, velen waren bezig met zelfbeschadiging, enkelen hadden psychotische episoden doorgemaakt. Velen – velen – bevonden zich in het autismespectrum.
Opmerkelijk genoeg hadden slechts weinigen enig teken van genderdysforie geuit tot hun plotselinge aankondiging ervan in de adolescentie. Nu kwamen ze naar ons toe omdat hun ouders, meestal alleen maar moeders, door iemand van een LGBT-organisatie te horen hadden gekregen dat genderidentiteit het echte probleem van hun kind was, of omdat het kind online iets had gezien over de voordelen van de transitie.
Druk om te zwijgen
Zelfs tijdens de eerste paar jaar dat de kliniek bestond, raakte de gendergeneeskunde snel gepolitiseerd. Weinigen stelden vragen over wat de activisten – waaronder medische professionals – zeiden. En ze zeiden opmerkelijke dingen. Ze beweerden dat niet alleen de gevoelens van genderongelijkheid onmiddellijk zouden verdwijnen als jonge mensen een medische transitie zouden maken, maar ook dat al hun geestelijke gezondheidsproblemen door deze interventies zouden worden verlicht. Natuurlijk bestaat er geen mechanisme waarmee hoge doses hormonen autisme of een andere onderliggende psychische aandoening kunnen oplossen.
Omdat wat de Nederlanders hadden beschreven zo dramatisch verschilde van wat ik in onze kliniek zag, dacht ik dat er misschien iets ongewoons aan de hand was met onze patiëntenpopulatie. Dus begon ik over onze observaties te praten met een netwerk van professionals in Europa. Ik ontdekte dat iedereen te maken had met vergelijkbare voorbeelden van meisjes met meerdere psychiatrische problemen. Collega’s uit verschillende landen waren hierdoor ook in verwarring. Velen zeiden dat het een opluchting was om te horen dat hun ervaring niet uniek was.
Maar niemand zei iets publiekelijk. Er was een gevoel van druk om een prachtige nieuwe behandeling te bieden. Ik ervoer en zag in anderen een vertrouwenscrisis. Mensen vertrouwden niet langer op hun eigen waarnemingen over wat er gebeurde. We hadden twijfels over onze opleiding, klinische ervaring en ons vermogen om wetenschappelijk bewijsmateriaal te lezen en te produceren.
De jongeren werden niet beter
Kort nadat ons ziekenhuis hormonale interventies voor deze patiënten begon aan te bieden, begonnen we in te zien dat het wonder dat ons was beloofd niet gebeurde. Wat we zagen was precies het tegenovergestelde.
Het ging niet goed met de jongeren die we behandelden. In plaats daarvan verslechterde hun leven. Wij dachten: wat is dit? Uit eerdere onderzoeken bleek geen enkele aanwijzing dat dit zou kunnen gebeuren. Soms beweerden de jongeren dat hun leven was verbeterd en dat ze gelukkiger waren. Maar als arts kon ik zien dat het slechter met hen ging. Ze trokken zich terug uit alle sociale activiteiten. Ze maakten geen vrienden meer. Ze gingen niet naar school. Collega’s in verschillende landen vertelden dat ze dezelfde dingen zagen.
Op onderzoek uit in een stille wereld
Ik raakte zo bezorgd dat ik samen met mijn Finse collega’s een onderzoek begon om onze patiënten te beschrijven. We gingen methodisch door de dossiers van degenen die de eerste twee jaar in de kliniek waren behandeld, en beschreven hoe belast ze waren (een van hen was stom) en hoezeer ze verschilden van de Nederlandse patiënten. Meer dan een kwart van onze patiënten bevond zich bijvoorbeeld in het autismespectrum. Onze studie werd in 2015 gepubliceerd en ik geloof dat dit de eerste tijdschriftpublicatie was van een gendertherapeut die serieuze vragen opriep over deze nieuwe behandeling.
Ik wist dat anderen in hun klinieken dezelfde observaties deden, en ik hoopte dat mijn artikel aanleiding zou geven tot discussie over hun zorgen – zo corrigeert de geneeskunde zichzelf. Maar ons vakgebied raakte, in plaats van de door ons beschreven problemen te erkennen, meer toegewijd aan het uitbreiden van deze behandelingen.
In de VS werd in 2007 in Boston de eerste genderkliniek voor kinderen geopend. Vijftien jaar later waren er meer dan 100 van dergelijke klinieken. Naarmate de Amerikaanse protocollen zich ontwikkelden, werden er minder beperkingen gesteld aan de transitie. Uit een onderzoek van Reuters bleek dat sommige Amerikaanse klinieken hormoonbehandelingen goedkeurden bij het eerste bezoek van een minderjarige. De VS waren pioniers met een nieuwe behandelstandaard, genaamd ‘gender-bevestigende zorg’. Deze standaard drong er bij artsen op aan om eenvoudigweg de bewering van een kind over een trans-identiteit te accepteren, en op te houden ‘poortwachters’ te zijn en zorgen over de transitie te uiten.
Rond 2015 kwam er, naast de zeer psychiatrisch zieke patiënten, een nieuwe groep patiënten naar onze kliniek. We begonnen groepen tienermeisjes te zien, meestal ook van 15 tot 17 jaar oud, uit dezelfde kleine steden of zelfs dezelfde scholen, die dezelfde levensverhalen en dezelfde anekdotes vertelden over hun jeugd, inclusief hun plotselinge besef dat ze transgender waren– waarbij er geen voorgeschiedenis van dysforie was. We realiseerden ons dat ze aan het netwerken waren en informatie uitwisselden over hoe ze met ons konden praten. En zo kregen we onze eerste ervaring met sociale besmettingsgerelateerde genderdysforie. Dit gebeurde ook in pediatrische genderklinieken over de hele wereld, en opnieuw lieten de zorgverleners zich niet uit.
Ik begreep deze stilte. Iedereen, inclusief artsen , onderzoekers , academici en schrijvers, die zorgen uitte over de groeiende macht van genderactivisten en over de gevolgen van de medische transitie van jonge mensen, werd onderworpen aan georganiseerde campagnes van laster en bedreiging voor hun carrière.
Behandeling moet rusten op bewijs
In 2016 hebben de twee kindergeneeskundige diensten in Finland, vanwege een aantal jaren van groeiende bezorgdheid over de gevolgen van de transitie voor kwetsbare jonge patiënten, hun protocollen gewijzigd. Als jonge mensen andere, urgentere problemen hadden dan genderdysforie die moesten worden aangepakt, verwezen we die patiënten onmiddellijk door voor een meer passende behandeling, zoals psychiatrische begeleiding, in plaats van door te gaan met hun genderidentiteitsbeoordeling.
Er was veel druk tegen deze aanpak van activisten, politici en de media. De Finse pers publiceerde verhalen van jonge mensen die ontevreden waren over onze beslissing, en portretteerde hen als slachtoffers van genderklinieken die hen dwongen hun leven op pauze te zetten. Een Fins medisch tijdschrift publiceerde een stuk dat het perspectief van ontevreden activisten innam, met de titel: “Waarom krijgen transadolescenten hun blokkers niet?”
Maar ik heb geleerd dat medische behandelingen gebaseerd moeten zijn op medisch bewijs, en dat medicijnen zichzelf voortdurend moeten corrigeren. Als u als arts ziet dat iets niet werkt, is het uw plicht om te organiseren, onderzoek te doen, uw collega’s te informeren, een groot publiek te informeren en te stoppen met die behandeling.
Het Finse nationale gezondheidszorgsysteem geeft ons de mogelijkheid om de huidige medische praktijken te onderzoeken en nieuwe richtlijnen vast te stellen. In 2015 heb ik persoonlijk een nationale instantie, genaamd de Council for Choices in Health Care ( COHERE ), gevraagd om nationale richtlijnen op te stellen voor de behandeling van genderdysforie bij minderjarigen. In 2018 heb ik dit verzoek bij collega’s herhaald en het werd geaccepteerd. COHERE gaf opdracht tot een systematische review om de betrouwbaarheid van de huidige medische literatuur over de transitie van jongeren te beoordelen.
Detransitie en heel veel spijt
Rond dezelfde tijd, acht jaar na de opening van de pediatrische genderkliniek, begonnen enkele eerdere patiënten terug te komen om ons te vertellen dat ze nu spijt hadden van hun overstap. Sommigen – ‘detransitioners’ genoemd – wilden terugkeren naar hun geboortegeslacht. Dit was een ander soort patiënt die volgens de wetenschap niet had mogen bestaan. De auteurs van het Nederlandse protocol beweerden dat de mate van spijt minuscuul was.
Maar het fundament waarop het Nederlandse protocol was gebaseerd, brokkelt af. Onderzoekers hebben aangetoond dat hun gegevens enkele ernstige problemen kenden, en dat ze er bij hun follow-up niet in zijn geslaagd veel van de mensen te betrekken die misschien spijt hebben gehad van de transitie of die van gedachten zijn veranderd. Eén van de patiënten was overleden als gevolg van complicaties bij een genitale overgangsoperatie.
Er is een vaak herhaalde statistiek over spijt in de wereld van de pediatrische gendergeneeskunde: slechts één procent of minder van de jonge mensen die overstappen en vervolgens de transitie doormaken krijgt daar later spijt van. De onderzoeken die dit ook beweren, berusten echter op bevooroordeelde vragen, ontoereikende steekproeven en korte tijdlijnen. Ik geloof dat spijt veel wijdverspreider is. Uit een nieuw onderzoek blijkt bijvoorbeeld dat bijna 30 procent van de patiënten in de steekproef binnen vier jaar stopte met het invullen van hun hormoonrecept.
Normaal gesproken duurt het een aantal jaren voordat de volledige impact van de transitie tot uiting komt. Dit is het moment waarop jonge mensen die volwassen zijn geworden geconfronteerd worden met wat het betekent om (mogelijk) onvruchtbaar te zijn, om een beschadigde seksuele functie te hebben, om grote moeite te hebben om romantische partners te vinden.
Het is verpletterend om met patiënten te spreken die zeggen dat ze naïef en misleid waren over wat de transitie voor hen zou betekenen, en die nu vinden dat het een vreselijke vergissing was. Deze patiënten vertellen mij dat ze er zo van overtuigd waren dat ze moesten overstappen, dat ze informatie achterhielden of logen tijdens het beoordelingsproces.
Ik bleef dit onderwerp onderzoeken en in 2018 publiceerde ik samen met collega’s een ander artikel, waarin de oorsprong van het stijgende aantal genderdysfore jongeren werd onderzocht. Maar we hebben geen antwoorden gevonden op de vraag waarom dit gebeurde, of wat we eraan konden doen. We hebben in ons onderzoek een punt opgemerkt dat doorgaans door genderactivisten wordt genegeerd. Dat wil zeggen dat bij de overgrote meerderheid van de genderdysfore kinderen – ongeveer 80 procent – de dysforie vanzelf verdwijnt als ze de natuurlijke puberteit doormaken. Vaak komen deze kinderen erachter dat ze homo zijn.
“Experimentele praktijk”
In juni 2020 vond er een grote gebeurtenis plaats in mijn vakgebied. De Finse nationale medische instantie, COHERE, heeft haar bevindingen en aanbevelingen met betrekking tot de gendertransitie bij jongeren vrijgegeven. Het concludeerde dat de onderzoeken waarin het succes van het ‘genderbevestigende’ model werd aangeprezen, bevooroordeeld en onbetrouwbaar waren – in sommige gevallen zelfs systematisch.
De auteurs schreven: “In het licht van het beschikbare bewijsmateriaal is de geslachtsverandering van minderjarigen een experimentele praktijk.” Het rapport stelde dat jonge patiënten die op zoek zijn naar een geslachtsverandering geïnstrueerd moeten worden over “de realiteit van een levenslange toewijding aan medische therapie, de duurzaamheid van de effecten en de mogelijke fysieke en mentale nadelige effecten van de behandelingen.” Het rapport waarschuwde dat jonge mensen, van wie de hersenen nog steeds in ontwikkeling waren, niet in staat waren om ‘de consequenties’ goed in te schatten van beslissingen waarmee ze ‘de rest van hun leven’ zouden moeten leven.
COHERE onderkende ook de gevaren van het geven van hormoonbehandelingen aan jongeren met een ernstige psychische aandoening. De auteurs concludeerden dat om al deze redenen de gendertransitie moet worden uitgesteld ‘tot de volwassenheid’. en Het heeft een tijdje geduurd, maar ik voelde me in het gelijk gesteld.
Gelukkig staat Finland niet alleen. Na soortgelijke beoordelingen zijn Groot-Brittannië en Zweden tot vergelijkbare conclusies gekomen. En veel andere landen met nationale gezondheidszorgsystemen zijn hun ‘genderbevestigende’ houding opnieuw aan het evalueren.
Tijd om aan de bel te trekken
Ik voelde een toenemende verplichting tegenover patiënten, tegenover de geneeskunde en tegenover de waarheid, om buiten Finland te spreken tegen de wijdverbreide transitie van minderjarigen met genderproblemen. Ik maak me vooral zorgen over Amerikaanse medische verenigingen, die als groep blijven beweren dat kinderen hun ‘authentieke’ zelf kennen, en dat een kind dat verklaart een transgenderidentiteit te hebben bevestigd moet worden en een behandeling moet krijgen. (De afgelopen jaren is de ‘trans’-identiteit geëvolueerd. Het gaat nu vaker om jonge mensen die zeggen dat ze ‘non-binair’ zijn – dat wil zeggen dat ze het gevoel hebben dat ze niet tot een van beide geslachten behoren – en andere gendervariaties.)
Medische organisaties worden verondersteld de politiek te overstijgen ten gunste van het handhaven van normen die patiënten beschermen. In de VS staan deze groepen – waaronder de American Academy of Pediatrics – echter actief vijandig tegenover de boodschap waar mijn collega’s en ik op aandringen.
Tijdens de jaarlijkse conferentie van de American Academy of Child and Adolescent Psychiatry dit jaar heb ik geprobeerd de toenemende internationale zorgen over de gendertransitie bij kinderen bespreekbaar te maken. Maar de twee voorgestelde panels werden door de academie afgewezen. Dit is zeer verontrustend. De wetenschap boekt geen vooruitgang door zwijgen. Artsen die weigeren bewijsmateriaal van critici in overweging te nemen, brengen de patiëntveiligheid in gevaar.
Ik ben ook verontrust over de manier waarop gendertherapeuten Amerikaanse ouders routinematig waarschuwen dat er een enorm verhoogd risico op zelfmoord bestaat als zij de transitie van hun kind in de weg staan. De dood van elke jongere is een tragedie, maar zorgvuldig onderzoek toont aan dat zelfmoord zeer zeldzaam is. Het is oneerlijk en uiterst onethisch om ouders onder druk te zetten om gendermedicalisering goed te keuren door het risico op zelfmoord te overdrijven.
Dit jaar herhaalde de Endocrine Society of the US haar steun voor de hormonale geslachtstransitie voor jongeren. De voorzitter van de vereniging schreef in een brief aan The Wall Street Journal dat dergelijke zorg ‘ levensreddend ’ was en ‘het risico op zelfmoord verkleint’. Ik was mede-auteur van een antwoordbrief, ondertekend door twintig artsen uit negen landen, waarin hij zijn bewering weerlegde. We schreven: “Elke systematische review van bewijsmateriaal tot nu toe, inclusief één gepubliceerd in de Journal of the Endocrine Society, heeft uitgewezen dat het bewijs dat de geestelijke gezondheid van minderjarigen verbetert door hormonale interventies van lage tot zeer lage zekerheid is.”
Leer van schandalen
De geneeskunde is helaas niet immuun voor gevaarlijk groepsdenken dat tot schade voor de patiënt leidt. Wat er met dysfore kinderen gebeurt, doet me denken aan de herstelde geheugengekte van de jaren tachtig en negentig. In die periode gingen veel vrouwen met psychische klachten geloven in valse herinneringen, vaak aangereikt door hun therapeuten, aan niet-bestaand seksueel misbruik door hun vader of andere familieleden. Dit misbruik, zo zeiden de therapeuten, verklaarde alles wat er mis was met de levens van hun patiënten. Families werden uiteengerukt en sommige mensen werden vervolgd op basis van verzonnen beweringen. Het eindigde toen therapeuten, journalisten en advocaten onderzochten en blootlegden wat er aan de hand was.
We moeten leren van dergelijke schandalen. Omdat, net als de herstelde herinnering, de gendertransitie uit de hand is gelopen. Wanneer medische professionals beginnen te zeggen dat ze één antwoord hebben dat overal toepasbaar is, of dat ze een geneesmiddel hebben voor alle pijnen in het leven, zou dat voor ons allemaal een waarschuwing moeten zijn dat er iets heel erg mis is gegaan.
Dit artikel werd in oktober 2023 gepubliceerd bij The Free Press.
