Leestijd: 3 minuten

Wanneer ouders vaak afwezig zijn en bovendien geen grenzen willen stellen, komt er van opvoeding weinig terecht. Verslaving onder jongeren is een veel voorkomend gevolg. Is het IJslands Preventiemodel een oplossing? De opgave voor christelijke ouders.

Deze week waren de catechisatielessen in onze kerkelijke gemeente gewijd aan verslavende middelen. Het ging vooral over alcohol, roken en drugs. Drie preventie- en jongerenwerkers, werkzaam voor de plaatselijke burgerlijke gemeente, voerden het woord. Geen van hen was kerkelijk. Er was een jonge allochtone vrouw, een fors gebaarde twintiger met ruime ervaringsdeskundigheid op het gebied van verslaving, en een oudere gepokte en gemazelde preventiemedewerker, al jaren actief in meerdere kerkelijke plaatsen op de Veluwe.

Oorzaken

De catechisanten kregen een stevig waarschuwend verhaal te horen, met confronterende feiten en voorbeelden. Het werd een levendige les. Na afloop ontstond een gesprekje tussen de drie werkers en de catechiseermeesters.

• De ervaringsdeskundige: ‘Ouders zijn veel te gemakkelijk, ik wilde dat mijn ouders strenger tegen mij waren geweest.’
• De allochtone jonge vrouw: ‘Er is geen respect meer voor gezag.’
• De oudere preventiewerker: ‘Vroeger, toen ik jong was – het maakte niet uit of je ouders communist waren of christen – wist je hoe je je moest gedragen als jongere. Dat is weg. Er zijn geen gedeelde normen en waarden meer. Mensen leven voor zichzelf. Genieten is het grote doel.’

Een rode draad in het gesprek: ouders die druk zijn met zichzelf, vaak afwezig zijn doordat beiden werken, zelf het verkeerde voorbeeld geven, en geen grenzen stellen. Bovendien is er veel gezinsproblematiek, o.m. door echtscheidingen.

Preventieve aanpak

De senior preventiewerker bracht het IJslands Preventiemodel ter sprake. In IJsland was een jaar of twintig geleden sprake van een groot en groeiend probleem op het gebied van alcohol-, tabak- en drugsgebruik onder jongeren. Men ontwikkelde een nieuwe integrale benadering gericht op preventie.

Enkele kenmerkende elementen uit deze benadering zijn volgens hem:

• Er moet altijd een ouder thuis zijn;
• ouders komen in overleg met elkaar tot duidelijke regels;
• veel nadruk op georganiseerde vrijetijdsactiviteiten waarin jongeren onder begeleiding stevig actief zijn;
• een verbod voor jongeren om na 21:00 uur op straat te zijn;
• etc.

De resultaten zijn opvallend: 80% afname in middelengebruik, maar ook minder pesten, minder geweld, en minder criminaliteit. De aanpak in IJsland is wetenschappelijk onderzocht en geldt als ‘evidence based’, maar getuigt vooral ook van nuchter gezond verstand.

In Nederland zijn door zes gemeenten van 2018-2021 volgens zeggen succesvolle pilots gedaan met varianten van deze aanpak onder leiding van Trimbos Instituut en het Nederlands Jeugdinstituut. Sinds vorig jaar zijn naast de zes gemeenten nog tien nieuwe gemeenten ermee begonnen. Het programma heet nu ‘Opgroeien in een Kansrijke Omgeving’ (OKO).

Uitholling ouderlijk gezag

Deze ontwikkeling is op zichzelf genomen positief, maar uiteraard niet revolutionair vanuit Bijbels perspectief. Tegelijk staat ze vrijwel haaks op een heel andere ontwikkeling in westerse landen die tendeert naar reductie van de rol van ouders. ‘Het volgende grote doel van de seksuele revolutie is de onttrekking van kinderen aan de ouderlijke macht’, volgens Andrew T. Walker in Eikon. Voorbeelden die hij noemt zijn de groeiende beperkingen voor thuisonderwijs door ouders, scholen die jonge kinderen indoctrineren met genderideologie tegen de wil van ouders, en ouders die uit de ouderlijke macht ontzet worden omdat zij minderjarige kinderen niet bevestigen in de door hen gekozen genderidentiteit.

Gabriele Kuby signaleert in ‘The Abandoned Generation’ dat inperking van ouderlijke macht vaak gebeurt onder de noemer van kinderrechten. Een belangrijk brondocument daarbij is het Internationaal verdrag inzake de rechten van het kind dat van kracht werd in 1990. Dit verdrag opent in potentie allerlei deuren voor uitbreiding van de rechten van kinderen ten koste van die van ouders.

Een dubbelzware uitdaging

Christelijke ouders staan al met al voor een dubbelzware uitdaging. In de eerste plaats moeten zij hun Bijbelse taak als aanwezige en vormende opvoeder meer dan ooit ter hand nemen. Dat valt niet mee in een individualistische samenleving zonder gedeelde normen en waarden, waarbij de overheid bovendien stimuleert dat beide ouders zich ontplooien door buitenshuis te werken.

In de tweede plaats moeten christelijke ouders hun rechten als ouders bewaken tegenover een overheid die geneigd is om rechten van kinderen uit te breiden ten koste van die van ouders.  

Ouderschap is meer dan ooit een opgave. Gelukkig wel een opgave waar een beginnen aan is, want de HEERE wil het zegenen wanneer die in afhankelijkheid van Hem ondernomen wordt. (Psalm 128:5)

---

Gepubliceerd: 26-01-2024