Leestijd: 5 minuten

Bestaat er zoiets als Bijbelse seksualiteit? Welke ruimte en grenzen laat Gods Woord zien? Het is een onderwerp waar veel verwarring, verlegenheid en onkunde over bestaat. De gevolgen zijn intussen groot: spanning in huwelijken, beschadiging van mensen en het ergste: het missen van  Gods doel met seksualiteit.  

Wie met bovenstaande vraag in het achterhoofd antwoord zoekt in christelijke boekjes over seksualiteit, komt vaak teleurgesteld uit. Of auteurs durven het onderwerp niet aan te snijden, óf ze volstaan met de opmerking dat de Bijbel er eigenlijk weinig over zegt. Het zou de vrijheid van een christen zijn om zelf daarin zijn koers te bepalen. Dat is niet alleen veel te mager, het is vaak ook misleidend.

Mits je je er ‘goed’ bij voelt?
Om een voorbeeld te noemen: in het boek ‘Samen genieten. Gids voor groei in je seksuele relatie’ (red. P. Wagenaar) wordt gesteld dat de Bijbel ‘geen uitspraken [doet] over welke vormen van seksualiteit binnen het huwelijk wel en niet mogen’ (pag. 111). Het is dan ook niet vreemd dat de schrijfster, Joke Ronner-Wattel, geen moeite heeft met bijvoorbeeld anale gemeenschap of het gebruik van seksspeeltjes.

Vanuit evangelische hoek verscheen het uit Amerika overgewaaide boekje ‘Tussen de lakens’ van Kevin Leeman (dat al verschillende keren herdrukt is). Hierin wordt stellen aangeraden vaak seks te hebben, masturbatie zou geen probleem zijn en er worden allerlei exotische sekstechnieken in aangeprezen.

Iets dergelijks speelt ook bij de door het ND verzorgde programma ‘Sekspodcast’. Seks in je eentje, masturbatie binnen het huwelijk, seksspeeltjes: niets blijft onbesproken en niets is per definitie verkeerd (mits je je er ‘goed’ bij voelt). Wat dit programma echter node mist is een Bijbels perspectief: wat is Gods bedoeling met seks, welk licht werpt de Bijbel hierop?

Dergelijke benaderingen veroorzaken veel verwarring. Ik herinner me een jong stel die in hun zoektocht naar wat verantwoorde seksualiteit is, één van deze boekjes in handen kreeg. Nogal geschokt hebben ze het maar gauw weggegooid. Recent vroeg een jong stel wat ze moesten vinden van de bewering van enkele vrienden dat orale en anale seks geen enkel probleem zou zijn voor een christen. Helaas ken ik voorbeelden van diepe beschadiging, doordat partners immoreel seksueel gedrag vertoonden in het huwelijksbed. Dus ook uit pastoraal oogpunt prangt de vraag: wat is goede seks? Bestaat er zoiets als Bijbels verantwoorde seksualiteit? En zo ja, hoe ziet dat er dan uit?

Bijbelse aanwijzingen
Een veelgehoorde bewering is dat de Bijbel eigenlijk weinig inhoudelijks over seks zegt. Dit is echter een fabel. De Bijbel zegt namelijk veel meer over hoe seksualiteit er uit zou moeten zien dan velen zich bewust zijn. Niet alleen door expliciete voorschriften en verboden (zoals de opdracht om te genieten en het verbod om seks buiten het huwelijk te zoeken, Spr. 5: 15-20), maar ook door goede en noodzakelijke gevolgtrekkingen. Dat laatste betekent: we dienen niet alleen te letten op wat er geschreven staat, maar ook op de legitieme gevolgtrekkingen daaruit. Achter Gods voorschriften en verboden liggen vooronderstellingen die laten zien wat Gods bedoeling is met seksualiteit. Als het gaat om de vraag wat de ruimte en grenzen zijn van seksueel gedrag zijn vooral twee teksten uit Genesis van belang.

Seksualiteit geeft vruchtbaarheid
Genesis 2:24 geeft het fundamentele grondpatroon van God op huwelijk en seksualiteit weer. “Een man zal zijn vader en moeder verlaten, zijn vrouw aankleven en zij zullen tot één vlees zijn.” Het gaat vooral om die laatste zinsnede: één vlees worden. In deze woorden licht de essentie van menselijke seksualiteit op: seksualiteit is het ‘één worden’ van een man en een vrouw op lichamelijke wijze. Dit wordt in het hoofdstuk ervoor, Gen. 1: 28, onmiskenbaar verbonden met het krijgen van kinderen. Dit snijdt alle vormen van niet-vruchtbare seks (oraal, anaal) de pas af. Het gaat om éénwording op de manier die nieuw leven mogelijk maakt (zonder dat dit natuurlijk altijd het geval is of hoeft te zijn). Om die reden heeft de kerk twintig eeuwen lang orale en anale seks afgewezen. Ze werden bestempeld als vormen van sodomie, seksueel handelen losgemaakt van Gods bedoeling.

Eén-worden betekent overigens ook een impliciete afwijzing van anticonceptie. Daarmee ‘blokkeer’ je immers doelbewust je vruchtbaarheid, waardoor er van werkelijke eenwording geen sprake meer is. Anticonceptie is tevens een afsluiten van je mannelijk- of vrouwelijkheid op het punt waar je gender het meest naar voren komt: in de geslachtsorganen. Hoe kun je nog spreken van één-worden van man en vrouw als juist het meest specifieke deel van het ‘gegenderde’ lichaam ontdaan is van zijn specifiek mannelijke of vrouwelijke eigenschappen? 

Verspilling van potentieel leven
Een tweede tekst die in dit verband van belang is, is Genesis 38: de geschiedenis van Onan en Thamar. Onan heeft een seksuele relatie met Thamar, maar wil geen kinderen. Om die reden verspilt hij zijn zaad ter aarde (vs. 9). Nu wordt vaak gesteld dat de zonde van Onan zou zijn dat hij geen kinderen wilde verwekken in plaats van zijn overleden broer (de zogenaamde leviraatsverplichting). Dat is echter niet de kern van zijn zonde. De leviraatsverplichting bestond helemaal nog niet in deze tijd; bovendien stond op onttrekking daaraan niet de doodstraf (zie Deut. 25: 5-11). Nee, er is iets anders wat God hem ernstig kwalijk neemt. Het is zijn keus om wel genot te hebben, maar geen verantwoordelijkheid te willen nemen om nieuw leven te verwekken. Zijn verspilling van zaad is verspilling van potentieel leven – reden waarom Calvijn niet schroomt hem een moordenaar te noemen.

Wat deze geschiedenis laat zien is dat menselijke seksualiteit open dient te staan voor leven én dat verspilling van zaad een ernstige zonde is. Dat is een duidelijke afwijzing van masturbatie. Het is ook een afwijzing van anticonceptie, als strijdig met de bedoeling van de Schepper. Zo heeft de kerk deze woorden dan ook altijd opgevat. Totdat liberale protestanten in de jaren ’30 van de vorige eeuw ruimte zagen voor anticonceptie. Grote delen van de westerse kerk volgden hen daarin. Maar op grond van Gen. 2 en 39 heeft de kerk, zowel het rooms-katholieke als het protestantse deel, deze praktijken altijd afgewezen (zie de uitvoerige documentatie bij John Noonan, Contraception. A History).

Bijbels grondpatroon
Terug naar de vraag: Bestaat er zoiets als Bijbels verantwoorde seks? Het antwoord is: ja. De Bijbel geeft expliciet en impliciet duidelijkheid hoe Gods plan met seksualiteit tussen twee mensen eruit ziet. Dat is seksualiteit op normale wijze, met gebruikmaking van de daarvoor bedoelde geslachtsorganen, die de door God gelegde band tussen seksualiteit en vruchtbaarheid niet kunstmatig loskoppelt en waarbij man en vrouw werkelijk één vlees worden – als beeld van een nog veel hogere en diepere eenheid: die tussen Christus en de gemeente (Ef. 5).

Zijn daarmee alle vragen beantwoordt? Vast niet, maar dit is wel het grondpatroon wat de Schrift aanreikt en wat de kerk twintig eeuwen gevolgd heeft. Binnen dat door God gegeven patroon hebben geliefden de ruimte om in liefde, nederigheid en wijsheid te zoeken waarmee je de ander ‘dient door de liefde’ (Gal.5:13). Een aantal vragen die daarbij behulpzaam kunnen zijn, gaf ik in mijn boekje ‘En die twee zullen tot één vlees zijn’.

• Dient het ter bevordering van onze liefde en eenheid?
• Draagt het bij aan ons wederzijds genot?
• Zijn we beschikbaar voor de kinderzegen?
• Is het tot eer van God? Anders gezegd: komt het overeen met de reinheid en de heiligheid die van een christen verwacht mogen worden?
• Biedt het een goede weergave van het ultieme doel van het huwelijk: een weerspiegeling van de relatie tussen Christus en de gelovigen?       

Als we deze vragen met een goed geweten kunnen beantwoorden, kan seksualiteit dankbaar genoten worden en kan God ervoor gedankt worden, wetend dat alles wat God geschapen heeft ‘goed’ is en niet ‘verwerpelijk’ (1 Tim. 4:4).