Leestijd: 4 minuten

Wie kent niet de worsteling met zichzelf, gevoelens van onzekerheid, angst voor afwijzing en de neiging om alles heel goed te willen doen om aanvaard te worden? Door onze blikrichting te veranderen kunnen we bevrijd worden van dit ongezonde bezig zijn met onszelf.

Geloven is naar buiten gaan kijken

Laatst kwam ik in een boek van A.W. Tozer (Hunkeren naar God) het volgende tegen: “De zonde heeft ervoor gezorgd dat wij naar binnen gekeerd zijn en vooral op onszelf gericht. Ongeloof heeft het eigen ik op Gods troon gezet en komt op die manier gevaarlijk dicht bij de zonde van Lucifer, die ten diepste zei: ‘Ik stijg op naar de hemel. Boven Gods sterren plaats ik mijn troon’ (zie Jesaja 14:13). Geloof kijkt naar buiten in plaats van naar binnen, en dan valt alles in het leven op zijn plek.”

Tozer (1898 – 1963) was een Amerikaanse predikant en auteur binnen de Christian and Missionary Alliance. Hij had een scherpe pen en van zijn boeken zijn miljoenen de hele wereld over gegaan in allerlei talen, en dat gaat nog steeds door. Sommige dingen die hij 60, 70 of 80 jaar geleden schreef zijn in onze tijd nog relevanter dan in zijn tijd. In bovenstaand citaat ligt mijns inziens een woord voor deze tijd, een woord dat wij juist in de huidige tijdgeest zo ontzettend nodig hebben.

Nadruk op ‘zelf’

De moderne westerse cultuur stroomt over van nadruk op ‘zelf’. Zelfbeeld, zelfaanvaarding, zelfontplooiing, zelfverwezenlijking, jezelf liefhebben, jezelf zijn en vooral ook zelfbeschikking worden gezien als de grootste deugden. Een Engelse socioloog deed onderzoek naar het gebruik van het woord ‘zelfbeeld’ in de krant. Hij telde hoe vaak het woord in een bepaalde hoeveelheid kranten in 1980 werd gebruikt. Daarna onderzocht hij hoe vaak het woord in eenzelfde aantal kranten in 1986, 1990 en 2000 werd gebruikt. In 1980 kwam hij het woord 0 keer tegen. Zes jaar later (1986) vond hij het 3 keer. In 1990 telde hij het woord 103 keer en in 2000 telde hij het 3328 keer. Inmiddels is die nadruk op zelf alleen maar verder toegenomen.

Zelfbeschikking

Dat wijzelf kunnen bepalen hoe we met onszelf, met ons leven en met allerlei dingen omgaan wordt als een zeer groot goed beschouwd. Een paar maanden geleden zijn onze vroegere Minister President dhr. Dries van Agt en zijn vrouw tezamen uit het leven gestapt. Dat hebben zijzelf zo beschikt. Ook over onze seksualiteit menen velen zelf te kunnen beschikken. Ieder moet maar voor zichzelf weten hoe hij of zij daarmee omgaat. ‘Als jij denkt dat je daar gelukkig van wordt, doe wat je eigen hart je ingeeft.’ Niemand zal je een strobreed in de weg leggen als je jezelf overgeeft aan seksuele avonturen. Het gaat zelfs zover dat velen nu oprecht geloven dat je zelf kunt beschikken over je geslacht of gender. Dat wil zeggen, of je een man of een vrouw bent.

Moeheid

Hoe komt het dat zoveel mensen, met name jongeren en jongvolwassenen, zo ontzettend moe worden in deze tijd? Is dat vanwege deze nadruk op ‘zelf’? Iedereen moet z’n levenspad zelf uitzoeken en vormgeven. Er wordt altijd tegen jongeren gezegd: Word wie je bent! Iedereen moet meer of beter of expressiever worden. Je eigen zelf moet ontdekt en ontplooid worden. De huidige tijdgeest werpt daarmee iedereen helemaal terug op zichzelf. Het leidt tot gebondenheid aan jezelf, alsmaar bezig zijn met jezelf, getob over jezelf, angst voor het zelf niet goed genoeg zijn, angst voor de afwijzing van anderen, jezelf van binnen alsmaar op de kop geven of zo trots worden op jezelf dat je arrogant wordt.

Vergeet jezelf en kom zodoende tot rust over jezelf

Geloven is afzien van jezelf en zien op Christus. Het is ‘naar de Heere God gaan kijken’. De sleutel tot bevrijding is niet vooral ‘heb jezelf lief’, ‘zorg goed voor jezelf’ of ‘geloof in jezelf’. De oproep is om te geloven in God en je blik op Hem te richten. “Als we kijken naar God zien we onszelf niet – wat een gezegende opluchting.” Door het zien op Christus vergeten we onszelf. Jezus zei: ‘Laat je linkerhand niet weten wat je rechterhand doet’? Daar zit een diepe les in. De linkerhand kijkt naar hoe de rechterhand geld geeft. Dat is een vorm van naar jezelf kijken. Met andere woorden, Jezus zegt: stop met zo trots of kritisch naar jezelf te kijken; stop ermee jezelf steeds te beoordelen. We moeten onze blikrichting veranderen.

Als we naar de Heere God kijken, mogen we ontdekken en ervaren dat Hij – vanwege Zijn genade over ons in Zijn Zoon – met vriendelijke ogen naar ons kijkt. Er is geen veroordeling voor hen die in Christus Jezus zijn. Dit te weten maakt ons vrij van onszelf. Het is zeker zo dat jezelf aanvaarden en liefhebben nodig is om goed te kunnen functioneren. Het paradoxale is echter dat rust en ontspanning aangaande jezelf niet de vrucht is van jezelf helemaal geweldig gaan vinden (want dat is ook niet reëel), maar dat die langszij komt als je naar Hem kijkt; als je ontdekt dat Hij, ondanks je zonden, met liefdevolle ogen naar jou kijkt.

Hoe kunnen wij veranderen?

Nog een citaat van Tozer, wat duidelijk maakt dat dit thema raakt aan het werk van Bijbels Beraad MV: “De mens die zijn best doet om zichzelf te zuiveren en niets anders ziet dan voortdurend falen, zal grote opluchting ervaren als hij zijn tijd niet langer verdoet met zijn eigen ziel, maar kijkt naar de volmaakt Ene. Kijkend naar Christus zullen uitgerekend de dingen die hij al zo lang probeert te doen, binnenin hem tot stand komen. God brengt bij hem zowel het willen als het handelen teweeg.” Geloven is dan niet moeilijk, het is slechts zien. Door naar Hem te kijken worden wij verlost van onszelf en van onze zonden. Alleen in het Evangelie, dat ons van Hem vertelt, vinden wij het antwoord op de diepste noden van ons hart en leven.

---

3 mei 2024