In 2021 beschreef Joshua Coleman in een artikel voor The Atlantic de epidemie van familievervreemding. Als psycholoog die gespecialiseerd is in gezinstherapie, meldt Coleman dat zijn praktijk overspoeld wordt door oudere ouders die rouwen om het verlies van contact met hun volwassen kinderen en door volwassen kinderen die boos en gekwetst zijn door conflicten met hun ouders. “De regels van het gezinsleven zijn veranderd”, zei hij.
Verschuivende familierelaties
Recente veranderingen in familiestructuren en -dynamiek die hij beschreef, hebben alleen maar bijgedragen aan de druk die al werd gevoeld door eerdere stressoren. Zo heeft de Industriële Revolutie, die het werk van het erf naar de fabriek verplaatste, het gezinsleven op allerlei manieren volledig op zijn kop gezet. De recentere krachten waardoor gezinsleden van elkaar vervreemden komen daarentegen vooral van binnenuit.
Coleman citeert Stephanie Coontz, directeur onderzoek bij de Council on Contemporary Families, om dit punt te verduidelijken:
“Nooit eerder werden familierelaties zo verweven gezien met de zoektocht naar persoonlijke groei, het nastreven van geluk en de noodzaak om psychologische obstakels onder ogen te zien en te overwinnen.”
Deze verschuiving is groter dan we zouden vermoeden. Coontz vervolgt:
“Gedurende het grootste deel van de geschiedenis waren familierelaties gebaseerd op wederzijdse verplichtingen in plaats van op wederzijds begrip. Ouders of kinderen konden elkaar verwijten dat ze hun plicht niet aanvaardden/erkenden, maar het idee dat een familielid bekritiseerd kon worden omdat hij/zij zijn/haar ‘identiteit’ niet aanvaardde/erkende, zou onbegrijpelijk zijn geweest” (nadruk toegevoegd).
Met andere woorden, vroeger begrepen we onze families in het licht van onze plichten jegens hen. Nu begrijpen we onze families steeds meer in het licht van hun plichten jegens ons. Bovendien denken we steeds meer dat hun primaire plicht is om ons gelukkig te maken.
Mijn geluk centraal
Hebben we deze zelfde aanpak niet ook op andere vlakken in ons leven zien gebeuren? “Mijn echtgenoot en mijn huwelijk zouden me gelukkig moeten maken.” Zo niet, dan is een scheiding het enige antwoord, ongeacht de impact op de kinderen. “Mijn kerk zou me gelukkig moeten maken (en het eens moeten zijn met al mijn meningen).” Zo niet, dan vind ik wel een andere, misschien online. “Mijn werk zou me vervuld moeten achterlaten.” Zo niet, dan is het de schuld van mijn werk.
Dezelfde populaire-psychologie, zelfzorg, vind-je-geluk-platitudes kom je overal op sociale media tegen: ontdoe je van “giftige” mensen in je leven die je ongelukkig maken. Omring jezelf alleen met “positiviteit”. Laat andere mensen de “energie” niet uit je zuigen. Het is niet alleen goed om de mensen die je niet mag te dumpen; sociale media geven je de indruk dat het je juist dapper, prijzenswaardig en sterk maakt.
De trouwe wonden van een vriend
Dit alles is natuurlijk een bijna perfecte omkering van de Bijbelse raad. Van Paulus in Efeziërs 4:1-3: “Wees volkomen nederig en vriendelijk; wees geduldig, verdraag elkaar in liefde.” Paulus gaat ervan uit dat leven met anderen een mate van “verdraagzaamheid” vereist, wat waarschijnlijk impliceert dat wij ook wat “verdraagzaamheid” nodig hebben.
Natuurlijk maken familieleden fouten. In gevallen van misbruik kan het verbreken van een relatie noodzakelijk en gerechtvaardigd zijn. Soms zijn onze familieleden echter gewoon irritant. Misschien wijzen ze ons alleen maar op waar wij de fout in zijn gegaan. Ook zijn er momenten dat ouders hun kinderen waarschuwen voor een gevaarlijke weg vanwege hun eigen pijnlijke ervaringen. Als we automatisch ‘harde liefde’ of ‘onenigheid’ verwarren met “giftig” zijn, voeden we alleen onze eigen trots. We zien dan niet hoe dwaas het is om een essentiële relatie op te offeren.
Dient elkander door de liefde
We hebben de wijsheid en zorg van degenen die ons het beste kennen juist hard nodig. We hebben “de trouwe wonden van een vriend” nodig (Spreuken 27:6). In deze gevallen wereld zullen families nooit perfect zijn, maar God heeft ze ontworpen om het eerste en beste vangnet te zijn dat we allemaal zouden moeten hebben.
De afgelopen jaren is de generatiekloof duidelijk groter geworden, met name over de kwesties: kerk, seksualiteit/gender en technologie. Al deze kwesties zijn natuurlijk van belang, maar het is niet goed om onze relaties eraan op te offeren. De relationele breuken die in onze families ontstaan, worden te vaak niet geboren uit wijsheid. En ze komen zeker niet overeen met de Bijbelse instructies over hoe we onze families moeten behandelen. We laten ons te dikwijls leiden door de mentaliteit die we meekrijgen via sociale media.
Het gezin is een heilig ontwerp dat ons door God is geschonken. We mogen het niet verspillen. We hebben de plicht het te dienen. Onszelf dienstbaar opstellen aan het gezin en de familie is één van de manieren waarop christenen tegen de cultuur in kunnen gaan. Zo leren we te leven voor iets dat groter is dan onszelf en ons eigen geluk.
Dit artikel verscheen enkele jaren geleden op Breakpoint.org. De auteurs zijn John Stonestreet en Maria Baer.
