Leestijd: 5 minuten

Van tijd tot tijd speelt binnen christelijk Nederland de discussie over de rol van vrouwen in de politiek weer op. Vaak worden in deze discussie echter onjuiste argumenten gebruikt.

Van tijd tot tijd speelt binnen christelijk Nederland de discussie over de rol van vrouwen in de politiek weer op. Hoewel deze discussie voor het merendeel een gepasseerd station is, zijn er nog steeds forse groepen waar het debat tussen voor- en tegenstanders van vrouwen in een politieke functie wel degelijk een issue is. Dit is met name het geval binnen de achterban van de SGP. Waar bijvoorbeeld bij de CU diverse leidinggevende posities worden ingenomen door vrouwen, heeft de SGP statutair vastgelegd dat het regeerambt de vrouw niet toekomt – wat niet betekent dat vrouwen dat niet zouden kunnen. Veel vrouwen hebben uitstekende leidinggevende kwaliteiten die zij ook mogen benutten; de discussie loopt met name over de vraag wáár deze kwaliteiten ingezet mogen worden. Het klassieke SGP-standpunt is dat dit niet het politieke veld is, omdat dit een sfeer is die bijbels gezien de man toebehoort.

Overigens stond de SGP in deze opvatting voorheen niet alleen. Bij de grondwetswijziging van 1917 werd een petitie aan de Tweede Kamer aangeboden, ondertekend door 43.000 vrouwen waarin ze uitspraken ‘overtuigd te zijn dat het toekennen van het kiesrecht aan de vrouw in strijd is met haar christelijke roeping en dat het gezinsleven en mitsdien de natie er de grootste schade door zou lijden’.

Zolang de SGP haar standpunt niet herziet zal deze discussie wel met enige regelmaat terugkomen (waarschijnlijk ook als het standpunt wél herzien zou worden). Op de komende partijdag ligt een voorstel van een kiesvereniging waarin opgeroepen wordt tot herziening van het partijstandpunt. Ik ben van mening dat er goede papieren zijn voor handhaving van het huidige standpunt, al is dat voor mij niet in lood gegoten en vind ik het ook geen hoofdzaak, mede gezien hoe andere orthodoxe christenen wereldwijd met het thema vrouw en politiek omgaan. Dat laat onverlet dat er steekhoudende argumenten zijn om het huidige standpunt te handhaven. De argumenten die voorstanders van verandering van het partijstandpunt aandragen, overtuigen niet en zijn soms ronduit ondeugdelijk en onjuist. Om er een paar te noemen (ik kwam ze tegen in een recent artikel in het RD van 12 april):

Geen hiërarchie?

Dit bovenstaande is vervolgens ook zichtbaar in de hele Bijbelse leefwereld: oudsten, richters, koningen en priesters zijn vrijwel allen man.

Man alleen ‘hoofd’ in huwelijk en kerk?

Het tweede onjuiste argument. “Dat de man ‘hoofd’ is, zou alleen huwelijk en kerk betreffen”. De aangehaalde tekst uit 1 Kor. 11:3 gaat echter helemaal niet over het huwelijk. Als het in deze tekst gaat om de vrouw, is het belangrijk om te zien dat het hier – anders dan in Efeze 5 – niet alleen gaat om getrouwde vrouwen, maar over vrouwen in het algemeen. Er staat hier niet dat de man hoofd is van ‘zijn eigen vrouw’, maar dat de man hoofd is van ‘de’ vrouw. Het gaat hier dus niet om het huwelijk, maar om de scheppingsorde. ‘De’ man (in het algemeen) is hoofd van ‘de’ vrouw – wat overigens níét betekent dat élke man hoofd is van élke vrouw!

Hoe zich dat precies vertaalt kan per situatie verschillend zijn; dat is afhankelijk van het verband waarin God haar geplaatst heeft. Voor een getrouwde vrouw is dat haar man, voor een tienerdochter haar vader (of als de vader niet meer in leven is bijvoorbeeld een oudere broer die zorg draagt voor het gezin).

Dat betekent overigens niet dat Christus niet ook het Hoofd van de vrouw is. De kanttekeningen bij de Statenvertaling zeggen heel terecht dat Christus het Hoofd is van het héle lichaam (dat bestaat uit gelovige mannen en vrouwen, Ef. 5: 23). Maar de vrouw heeft een hoofd in de man en dat kun je andersom van de man niet zeggen. Zijn Hoofd is alleen Christus. Calvijn legt het zo uit: in geestelijk opzicht is Christus Hoofd van man én vrouw; als het gaat over het samenleven, is de man het hoofd van de vrouw.

Hoofd-zijn betekent ‘gezag dragen’

Een derde drogreden: volgens de auteurs heeft het woord ‘hoofd’ niet noodzakelijk de betekenis van heerschappij of dominantie. Het zou ook ‘bron’ of ‘oorsprong’ kunnen betekenen – een argument dat allang uitvoerig weerlegd is de gedegen artikelen van Wayne Grudem die meer dan duizend voorbeelden van het woord ‘hoofd’ uit de oudheid onderzocht. Zijn conclusies is ondubbelzinnig dat ‘hoofd’ de notie van gezag, zeggenschap in zich draagt.

Deborah

Tenslotte Deborah. Men gebruikt haar nogal eens als voorbeeld van een vrouw die wel degelijk een leidende rol in Israël had. Toegegeven dat dit zo zou zijn, dienen we nog te zeggen dat dit de spreekwoordelijke uitzondering op de regel is. Ook Esther die hier nogal eens bij genoemd wordt, lijkt me geen goed argument. Zij opereert buiten de kring van Israël en is bovendien gemalin van een autocratisch vorst waar ze, naar ik vermoed, weinig bij had in te brengen.

Debora was profetes, maar geen richter. De HSV vertaalt weliswaar: ‘Die gaf in die tijd als richter leiding over Israël’. De vertaling van de SV (‘deze richtte te dier tijd Israël’ – Richt.4:4) is hier echter te prefereren. Het Hebreeuwse shaphat betekent in deze context niet ‘regeren’ of ‘besturen’, maar slaat op het oplossen van geschillen, het geven van raad en advies in allerlei vraagstukken. Als het gaat om het leiden van het volk, schakelt Debora nadrukkelijk Barak in voor deze taak.

Kortom, de wens van de auteurs om het sola Scriptura te laten gelden is nobel, maar levert mijns inziens een magere oogst op. Wie het bovenstaande op zich in laat werken, ziet dat er niet zoveel Bijbelse argumenten zijn om vrouwen in regeerfuncties te verdedigen. 

Als er al revisie van het SGP-standpunt zou plaats moeten vinden, dan zou het wat mij betreft moeten zijn dat het regeerambt primair de man toekomt – of – negatief geformuleerd – regeren is niet Gods primaire roeping voor de vrouw – uitzonderingen daargelaten. Gelukkig blijft er dan genoeg over waar vrouwen wel hun helpende, dienende en ondersteunende gaven in mogen zetten. Ook in de politiek!