Leestijd: 4 minuten

Begin deze week haalde een nieuwe misbruikzaak het landelijke nieuws. Een 37-jarige christelijke man uit Bodegraven blijkt verdacht te worden van seksueel misbruik van minderjarigen en het bezitten en verspreiden van kinderporno. Tot enkele weken voor zijn aanhouding was hij diaken in de Nederlands Gereformeerde Kerk in Bodegraven, daarvoor was hij vele jaren aangesloten bij de Christelijk Gereformeerde Zuidhovenkerk in Dordrecht waar hij ook kinderkampen leidde.

Het bericht greep me aan. Niet in het minst omdat de Dordtse kerk waar dit zich afspeelde letterlijk op een steenworp afstand van mijn woning is. Ik wens deze broeders en zusters Gods onmisbare wijsheid toe in deze kwestie die hun gemeente ongetwijfeld zal beroeren en ik bid om Zijn trouwe zorg over hun gemeente in deze storm. In dit commentaar een beknopte reflectie op deze intens verdrietige kwestie.

Kerkelijke context

Wat deze zaak extra ingrijpend maakt is dat het misbruik zich afspeelde in een kerkelijke context. Ik kan me voorstellen dat de gemeente- en kerkenraadsleden in Bodegraven en Dordrecht daarvan wakker zullen liggen. Seksueel misbruik mag nergens voorkomen, maar zéker de kerk dient een veilige plek te zijn. De verdachte had kerkelijke functies, in het jeugdwerk en in de kerkenraad. Dat maakt dat de kerkenraden verantwoordelijk zijn voor zijn functioneren. Deze misbruikzaak illustreert dat aandacht voor veiligheid in de kerk niet overbodig is. Seksueel misbruik is altijd ingrijpend, maar als het gepleegd wordt door iemand in een kerkelijke functie is de Naam en de eer van de Heere er nog nadrukkelijker mee gemoeid, ook dat maakt deze zaak zo aangrijpend.

De kwestie uit Dordrecht / Bodegraven roept op zijn minst de vraag op hoe het mogelijk is dat iemand die eerder veroordeeld is voor ontucht toch (weer) een kerkelijke functie kon krijgen. Dat is de spiegel die deze verdrietige casus aan alle kerken voorhoudt. We moeten niet meewarig naar deze gemeenten in Dordrecht of Bodegraven kijken, maar ons realiseren dat seksueel misbruik overal kan voorkomen, morgen kan het uw of mijn gemeente zijn. Kerkelijke meldpunten voor seksueel misbruik zijn er niet zonder reden. Daarnaast is het belangrijk dat kerken hun verantwoordelijk nemen voor een gezonde cultuur waarin ook aandacht is voor preventie van seksueel grensoverschrijdend gedrag. Zaken als een Verklaring Omtrent Gedrag (VOG) voor kerkelijke vrijwilligers en het aanstellen van vertrouwenspersonen zijn geen overbodige luxe!

Gevecht met satan

De problematiek van seksueel misbruik grijpt diep in in het leven van slachtoffers, hun familieleden en andere omstanders. Enkele dagen geleden stelde de Amerikaanse christen-psycholoog Diane Langberg in een opinieartikel dat strijd tegen seksueel misbruik een gevecht met satan is. De Heere heeft seksualiteit gemaakt als één van Zijn wonderlijke scheppingsgaven. Seksueel misbruik verwoest deze gave van God. Wie spreekt met slachtoffers van seksueel misbruik en hun familieleden hoort van de zeer diepe sporen die misbruik trekt. Niet zelden keren slachtoffers zich af van God en Zijn gemeente omdat ze het misbruik niet kunnen rijmen met het bestaan van God en Zijn leiding in hun leven. Seksueel misbruik moeten we dan ook zien als één van de vurige pijlen uit de hel.

Zorg voor elkaar

Slachtoffers van seksueel misbruik hebben erkenning nodig. Zij hebben in hun eigen leven te maken met de enorme gebrokenheid van het leven. In alle kerkelijke tumult zou zomaar over het hoofd gezien kunnen worden wat zij nodig hebben. Zij hebben erkenning, een luisterend oor en een herderlijk hart nodig. Seksueel misbruik laat dan ook de noodzaak zien van goede zorg voor elkaar. Professionele zorg voor slachtoffers, daders en hun familieleden. Maar ook pastorale zorg binnen de christelijke gemeente.

Daar doet zich tegelijkertijd nog een vraagstuk voor. Slachtoffers zijn in meerderheid vrouw, terwijl de kerkelijke ambten door God aan mannen zijn gegeven. Dat is ook één van de spiegels die deze kwestie mijzelf en ons allen voorhoudt. Ik meen dat het goed is dat er in de kerk, ook in het (pastorale) omzien naar elkaar, ruimte is voor de gaven die de Heere aan vrouwen heeft gegeven. Godvrezende vrouwen kunnen veel betekenen in de ondersteuning van vrouwelijke slachtoffers van seksueel misbruik.

Bijbels onderwijs

Het kwaad van seksueel misbruik illustreert ook het belang van helder Bijbels onderwijs over seksualiteit en Gods bedoeling daarmee. Nee, niet alles is maakbaar. Een heldere prediking voorkomt helaas niet dat iemand pleger wordt van seksueel misbruik, of dat (jonge) levens geschonden worden. Het kan er wel aan bijdragen dat iemand die hiermee te maken heeft zich aangesproken voelt. Dat een slachtoffer zich erkend voelt, dat een pleger zich aangespoord voelt om zijn zonde te belijden en te laten, en dat de gemeente zich verantwoordelijk voelt voor elkaar in deze immense gebrokenheid.

Gods Woord zwijgt niet over de gave van seksualiteit, maar ook niet over de gebrokenheid en zondigheid op dit terrein. In Deuteronomium 22 worden verschillende vormen van grensoverschrijdend gedrag zoals overspel of aanranding concreet benoemd, inclusief de straf die de Heere daarbij voorschreef. In 2 Samuel 13 wordt heel gedetailleerd beschreven hoe Davids dochter Tamar verkracht werd door haar halfbroer Amnon. Als Gods Woord hierover zo open is, mogen wij er niet over zwijgen. Ook niet in de prediking, in catechese en pastoraat.

Heling

De strijd tegen seksueel misbruik is een gevecht tegen satan. Het is ook een strijd tegen ons eigen zondige vlees. Maar het is geen hopeloos gevecht, omdat de Zoon van God gekomen is om de werken van de duivel te verbreken. Hij is de Waarheid, tegenover de leugens van seksueel misbruik. Gods Woord biedt hoop, ook voor hen die gebukt gaan onder de gevolgen van seksueel misbruik. Bij de Heere is heling en genezing voor slachtoffers van seksueel misbruik.

Gods Woord heeft ook plegers van seksueel misbruik iets te zeggen. Het wijst hen de weg van verantwoordelijkheid nemen en van het onvoorwaardelijk belijden van en het breken met hun zonden, ook als ze decennia geleden zijn gedaan. Door Gods genade is er herstel mogelijk voor families die geconfronteerd worden met de ravage van misbruik in hun midden.

---

Gepubliceerd: 10-01-2025