Het huwelijk wordt in de Bijbel hoog aangeslagen. Het huwelijk is een verbond en geen contract. Een contract is te verbreken, een huwelijk – naar analogie van Gods verbondstrouw – niet. Alleen overspel is Bijbels gezien een mogelijke reden om een huwelijk te ontbinden. Maar de gevolgen van overspel zijn desastreus, voor alle partijen én de samenleving.
Het zevende gebod luidt in de Statenvertaling “Gij zult niet echtbreken”. Op het eerste gezicht lijkt dit te slaan op echtscheiding. Dat is echter niet helemaal juist. Het heeft er wel mee te maken, maar wat dit gebod in de eerste plaats verbiedt is de zonde van overspel. “Gij zult geen overspel plegen”. Overspel – seksuele gemeenschap hebben terwijl je zelf getrouwd bent – of de ander – is een dermate ernstige zonde dat God er speciaal een gebod in de Tien Geboden aan wijdt. Het is een zonde die zo ingrijpend is, dat Jezus in Matth. 19 dít als enige reden ziet waarom je een huwelijk mag ontbinden. Overspel is zo verwoestend en destructief dat God in zo’n geval mensen toestaat uit elkaar te gaan. Prof. Marc Rooker schrijft in zijn studie over de Tien geboden dat overspel in het oude Midden-Oosten beschouwd werd als dé grote zonde, niet alleen in Israël, maar net zo goed bijvoorbeeld in Egypte. Hij wijst erop dat in vrijwel heel het Midden-Oosten de doodstraf de gewone straf was voor deze zonde. In het Westen van vandaag zou dat een forse reductie van de bevolking impliceren wanneer men zich realiseert dat 40 procent van de vrouwen en 60 procent van de mannen vreemdgaat. Ontucht en overspel is aan de orde van de dag, in films, programma’s, en ook in het werkelijke leven. De schade is enorm. Partners voelen zich verraden, kinderen zijn de dupe, familie en vrienden worden in diepe verlegenheid gebracht. Reden genoeg dat de Schrift deze zonde zo hoog opneemt.
Lijm van samenleving
Wie de vraag stelt waarom die oude beschavingen deze zonden veel hoger opnamen dan vandaag, krijgt van Rooker als antwoord dat het huwelijk beschouwd werd als de lijm die de samenleving bij elkaar hield. Tast je het huwelijk aan – en dat gebeurt als je overspel pleegt – dan tast je daarmee de fundamenten van de samenleving aan. Want valt een huwelijk uit elkaar, dan is de schade altijd enorm. Voor de kinderen, als die er zijn. Voor de ouders. Voor familie en vrienden. Jaren geleden deed de ChristenUnie een poging om relatietherapie vergoed te krijgen, om de stortvloed aan scheidingen te verminderen. Daar werd toen erg laconiek over gedaan, “Dat moet je toch zelf weten?!”, zo luidde de redactie. Er wordt echter uit het oog verloren dat scheiden (en overspel is een belangrijke reden voor scheiding) de samenleving miljarden kost. Wat te denken van alle extra huizen, hulp en hulpverlening?! Egoïstische, zelfzuchtige gedrag veroorzaakt enorme schade: financieel, maar ook emotioneel en psychisch. Overspel heeft vaak grote gevolgen voor zowel de slachtoffers als de daders: depressies, negatief zelfbeeld, verslavingen. Ook hier geldt dat je nooit goedkoop zondigt. En het ergste is dat er iets fundamenteel kapotgemaakt wordt: het verbond tussen twee mensen, vertrouwen dat verwoest is… Hoewel herstel zeker mogelijk is, moet daar vaak een hoge prijs voor betaald worden. En daarom zegt de Heere: “Gij zult geen overspel plegen”. Dat is de negatieve kant van dit gebod, de positieve kant is natuurlijk: wees zuinig op het huwelijk. Het zevende gebod is een appel, een positieve oproep om zuinig te zijn op het huwelijk, op dat van jezelf -als je getrouwd bent – en op dat van anderen.
Perspectief Bijbel
Het huwelijk wordt in de Bijbel hoog aangeslagen – niet dat het de enige levensvorm is, met name in het Nieuwe Testament zie je ook een zekere relativering van het huwelijk. Noch Jezus, noch Paulus zijn getrouwd – wat laat zien dat ook zonder een huwelijk je leven zeker niet minder betekenisvol hoeft te zijn. Maar hoewel niet iedereen trouwt of hoeft te trouwen, is de Bijbel wel heel positief over het huwelijk. Het huwelijk is eerlijk, zegt de schrijver van de Hebreeënbrief (13:4), dat wil zeggen het is onze eer waard. En wie een vrouw gevonden heeft, zegt de Spreukendichter, heeft iets goeds gevonden en de goedgunstigheid van de HEERE verkregen (Spr. 18:22). Hoe belangrijk het huwelijk is in de Bijbel zie je daaraan dat de Bijbel begint met een huwelijk en eindigt met een huwelijk. De Bijbel begint met een huwelijk (Adam en Eva) en de Bijbel eindigt met een huwelijk, de bruiloft van het Lam. Dane Ortlund – die een boek schreef over het huwelijk in de Bijbel – noemt het huwelijk niet maar één thema naast andere thema’s, het is volgens hem het centrale thema in de Bijbel waaronder alle andere thema’s hun plek vinden. Hoewel dit op het eerste gezicht een boude bewering lijkt, is zijn visie juist. De reden dat de wereld er is en God de wereld schiep is uiteindelijk de Bruid van het Lam, de redding van de Bruidsgemeente van Christus. Daaruit blijkt dat het huwelijk niet op zichzelf staat, maar beeld is van een veel diepere en hechtere relatie, namelijk de relatie tussen God en Zijn volk, tussen Christus en de gelovigen. Dat is de verborgenheid die Paulus in Efeze 5 groot noemt (Ef. 5:32). De reden dat geliefden hun belofte van liefde en trouw niet mogen verbreken is dat God dat ook niet doet. De onverbreekbare trouw en liefde van God staan model voor de trouw en liefde die geliefden elkaar verschuldigd en verplicht zijn. Daarom is een huwelijk ook een verbond en geen contract. Een contract is te verbreken, een huwelijk – naar analogie van Gods verbondstrouw – niet.
Weerbarstige werkelijkheid
Tegelijk is de werkelijkheid in een gebroken wereld weerbarstig. Veel huwelijken kunnen de hoge roeping van Godswege niet vervullen en staan in diep contrast met het goddelijke voorbeeld en ideaal. Daarom is het huwelijk, hoe belangrijk en zinnebeeldig ook, tegelijk ook ten dele en voorlopig. In de eerste plaats omdat aan elk huwelijk, hoe lang, hoe mooi, hoe goed het ook was, een keer een einde komt. En, in de tweede plaats, omdat het er ook straks in het Koninkrijk van God, niet meer zal zijn. In de nieuwe hemel en de nieuwe aarde is het huwelijk tot zijn definitieve vervulling gekomen. In het Koninkrijk van God gaat het niet meer in de eerste plaats om de relatie tussen man en vrouw, maar om de relatie met de Heere. En waar aan het aardse huwelijk ooit een einde zal komen, geldt dat van het huwelijk tussen Christus en Zijn bruid, nooit. Hij heeft haar liefgehad met een eeuwige liefde en belooft haar: “Ik zal u Mij ondertrouwen in eeuwigheid” (Hos. 2:18). Zijn liefde is zo diep is dat Hij voor haar de hemel verliet, om haar op te zoeken, Zijn leven voor haar te geven en haar te wassen en te reinigen van al haar zonden. In het Evangelie doet Christus Zijn huwelijksaanzoek: Kom tot de bruiloft! Het wonder van het Evangelie is dat deze reine Bruidegom wil trouwen met een vuile, zwarte bruid, met zondaren. Het bracht Luther tot zijn bekende motief van de wonderlijke ruil: deze bruidegom wil huwen met een armzalig hoertje, al haar schulden tot de Zijne maken en al het Zijne het hare maken. Wie kan daar nu iets op tegen hebben?! Hij wil ons hebben en Zichzelf schenken. Daarom is het belangrijkste uiteindelijk niet of we getrouwd zijn of niet getrouwd zijn, het belangrijkste is dat we Hem kennen als onze Bruidegom en met Hem verbonden zijn door de band van liefde en geloof. Al zouden we gehuwd zijn, maar deze Bruidegom niet kennen, dan zijn we ten diepste toch heel arm. En al zouden we niet getrouwd zijn, maar Christus kennen, dan zijn we ten diepste toch schatrijk omdat we door het geloof delen in alle schatten en goederen van deze Bruidegom. En wanneer dit aardse leven voorbij is, zal Hij Zijn bruid eeuwig tot Zich nemen. Om haar eeuwig Zijn liefde en trouw te betonen. Dan is het huwelijk tot zijn diepste vervulling gekomen.
Gepubliceerd: 14-07-2022
