Veel lezers hebben nu vakantie, zeker gezinnen met (jonge) kinderen. De agenda is anders gevuld en het gezinsritme is anders gevormd dan anders. Tijd voor het gezin: reflecteren op het functioneren, versterken van de banden, oppassen voor bedreigingen.

In de gewone of gejaagde gang van het alledaagse leven is het vaak moeilijk om vaste patronen zo nodig te doorbreken – of ze zelfs maar te onderkennen. Als het ‘gaat zoals het gaat’ heb je soms niet in de gaten hoe slecht het eigenlijk gaat. Of aan de andere kant juist: hoe waardevol die vaste patronen zijn. Maar in de vakantie staat de trein stil, de trein van school en werk en avondactiviteiten. En dan voel je soms pas hoe weinig je elkaar gezien hebt. Of juist hoe bijzonder ieder zijn plaats in het gezin innam.

Als je in het gezin te veel langs elkaar heen gelopen bent, ontstaat juist vaak in vakantietijd het gevoel: het moet anders. Net als in coronatijd trouwens: toen de agenda van alle gezinsleden schoongeveegd werd, namen velen zich voor om veel meer tijd met elkaar door te gaan brengen. En juist toen bleek volgens onderzoek de waarde van het gezin des te meer.

Investeren
Het is dan sowieso waardevol om daar in de vakantie in te investeren. Als man en vrouw tijd met elkaar doorbrengen. Als je (een dag of een paar weken) weggaat, dan ook sámen gaan. En een van de beste tips die ik ooit kreeg: geef je kind op de verjaardag een ‘dag samen weg’ cadeau. Sindsdien doen mijn vrouw en ik dat afwisselend bij elk van de oudere kinderen. Zeker vaders die een drukke agenda hebben, doen er goed aan dit cadeau te geven, want de aanwezigheid van vader blijkt bijzonder belangrijk.

Voor alleenstaanden kan een vakantie wel extra alleen voelen: anderen gaan samen weg, jij moet maar zelf wat organiseren of je bij een groep aansluiten. Het is daarom goed, om ‘gezin’ ook in bredere zin te zien: familie, gemeente. Het is goed als gezinnen ook alleenstaanden meenemen; niet uit medelijden maar vanuit verbondenheid. Of andersom, dat singles juist in vakantietijd kijken wat zij voor gezinnen kunnen betekenen, door een gezin uit te nodigen, of een druk gezin te ontlasten. Het doordeweekse gemeenteleven lijkt in de zomer stil te liggen, maar Bijbels gezien is een gemeente iedere dag van het jaar geroepen om gemeenschap te zijn. Dat geldt voor alle leden daarvan.

Bedreigingen
Vakantietijd kan de suggestie wekken dat er geen (doordeweeks) gemeenteleven is, maar soms ook dat er geen gezinsleven is. In vakantietijd kan het gezinsleven helaas niet alleen versterkt worden, maar kan ook blijken hoe fragiel het gezin is of kunnen gezinswaarden ondermijnd worden. Een aantal concrete verschijnselen, die in mijn waarneming (hoewel niet statistisch onderzocht) steeds vaker voorkomen:

1. Puberkinderen gaan niet meer met de ouders op vakantie. Zij willen niet (‘te saai’) en de ouders geven die ruimte. Maar daarmee verdwijnt misschien wel de belangrijkste meerwaarde van een vakantiereis: eindelijk een gezámenlijke agenda.
2. (Jonge) ouders maken uitstapjes (of zelfs vakanties) met hun eigen vrienden: de echtgenoot met zijn vrienden, de echtgenote met haar vriendinnen. Maar zo neem je niet de verantwoordelijkheid van de veranderde positie als echtgenoot en ouder en verlies je kostbare samen-tijd.
3. Ongetrouwde stelletjes gaan met z’n tweeën op vakantie, en christelijke ouders of kerkelijke gemeenten maken nauwelijks bezwaar. Maar zo wordt het ontzettend moeilijk om te wachten met geslachtsgemeenschap, en de duidelijke grens van het huwelijk vervaagt.
4. Vakanties moeten steeds verder en uitstapjes spectaculairder. Dit wordt mede aangemoedigd door vergelijkingen op social media (en soms doordat gescheiden ouders met elkaar wedijveren om de mooiste vakantie). Dit legt niet alleen een grote druk op het gezinsbudget (wat tweeverdienerschap stimuleert) maar helpt vanwege de gejaagdheid ook bepaald niet om de waarde in te zien van het simpelweg samen zijn.
5. In vakantiegebieden gaan velen schaars gekleed. Om deze reden mijden wij een zomers strand, maar vorige week merkte ik dat dit ook gemeengoed wordt onder kanoërs in de Weerribben. Maar dit is voor velen een verleiding en voor kinderen een belemmering om te leren wat een zedig, christelijk leven is.

En nu?
Als we niet oppassen, verliezen we in vakantietijd minstens zo veel als dat we (hadden kunnen) winnen. Hoe kunnen we nu ondanks de bedreigingen tóch een gezinswinstgevende vakantietijd hebben? Drie adviezen:

1. Wees doordrongen van het grote belang van het gezin. Het vormen van een hecht gezin is een Bijbelse gave, een Goddelijke opdracht en een welhaast onontbeerlijke voorwaarde voor overleving van de kerk in de toekomst. Weersta daarom de neiging tot individualisering, waarbij ouders en kinderen elk hun eigen ding doen. Misschien hebt u er meer overredingskracht voor nodig dan uw ouders vroeger, maar het is de moeite waard. En indien nog mogelijk, begin vroeg met samen-tijd en laat dat voor de kinderen vanzelfsprekend zijn. Straal dan ook uit dat iets eenvoudigs met elkaar (zoals een picknick of boswandeling) waardevoller is dan ieder voor zich iets spectaculairs. Bijbelse eenvoud is in meerdere opzichten veelbelovend!
2. Besef wat de Bijbelse visie op huwelijk en seksualiteit is, en zoek niet de grens op. De vaste overtuiging van wat Bijbels is (bijvoorbeeld ten aanzien van samenwonen) is tanende en er lijkt een bepaalde gemakzucht op te treden om zich aan Bijbelse uitgangspunten te houden. Dat vraagt een grondiger verdieping en standvastiger overtuiging. Het is daartoe nodig dat ouders hun kinderen laten zien dat zij daar zelf ook offers voor willen brengen.
3. Laat de confrontatie met een wereldse levensstijl een gelegenheid zijn om te leren. Hoewel je verleiding niet op moet zoeken, is het onvermijdelijk dat je ze tegenkomt (1 Kor. 5:10). Laat jezelf en je kinderen daar niet aan gewend raken, maar bedenk en vertel daar tegenover wat Bijbels is.

Op deze manier zouden zowel de positieve als de negatieve aspecten van vakantietijd anno 2022 dienstbaar kunnen zijn aan versterking van een Bijbels gezinsleven. Het gaat er dan wel om dat we ons herkennen in Psalm 17:3 (berijmd): ‘Ik zet mijn treden in Uw spoor, opdat mijn voet niet uit zal glijden. Wil mij voor struikelen bevrijden, en ga mij met Uw heillicht voor.’

Gepubliceerd: 05-08-2022