Leestijd: 3 minuten

Zelfs na traumatische echtscheidingen blijkt de behoefte tot hertrouwen of samenwonen heel sterk, zo blijkt uit onderzoek. Kerken worstelen hiermee. Hoe hier Bijbels mee om te gaan? Wat kan beter?

Het CBS presenteerde deze week nieuw onderzoek, waaruit blijkt dat er na een mislukt huwelijk vaak een diepgewortelde wens blijft, bij zowel mannen als vrouwen, om weer met een vrouw of man samen te leven. Bij mensen van 18-35 wil driekwart weer gaan samenwonen, al dan niet gehuwd. Dat geldt zowel mannen als vrouwen. Boven de 35 jaar willen vrouwen echter minder vaak dan mannen opnieuw samenwonen. Dit verschil wordt met het oplopen van de leeftijd groter.

Tweede kans?
Voor het Nederlands Dagblad was het nieuwe CBS-rapport aanleiding om iets dieper te graven. ‘Hoe zit dit bij christenen?’ was de vraag. Niet zo heel anders, is de oppervlakkige conclusie op basis van enkele gesprekken met deskundigen. Ook daar is de wens om een nieuw huwelijk aan te gaan na een scheiding vaak sterk. De geïnterviewde deskundigen zijn bovendien van mening dat dit Bijbels gezien toelaatbaar is. Relatie- en huwelijkscoach Bram de Blouw stelt: ‘God is een God van tweede kansen. Als God het niet wil, waarom zijn er dan toch zoveel gelukkige stellen getrouwd voor de tweede keer?’

Vanouds wordt daar in de meeste kerken echter anders over gedacht. Christus leert immers nadrukkelijk: Maar Ik zeg u, dat zo wie zijn vrouw verlaat, anders dan om hoererij, en een andere trouwt, die doet overspel; en die de verlatene trouwt, doet ook overspel. (Mattheus 19:9, zie ook Markus 10: 11, 12). Hij corrigeerde hiermee op scherpe wijze de onder Joden gegroeide echtscheidingspraktijk. God is in zekere zin een God van tweede kansen, maar dan wel altijd in een weg van bekering en berouw.  

Het is daarom niet toevallig dat veel behoudende kerken, zoals bijvoorbeeld de Gereformeerde Gemeenten, nog altijd de regel hebben dat een tweede huwelijk na echtscheiding niet geoorloofd is zolang de man of vrouw waarvan men scheidde nog ongetrouwd en in leven is. Het huwelijk is een levenslang verbond dat voor God in stand blijft, zelfs al vindt er burgerrechtelijk gezien een echtscheiding plaats. De enige Bijbelse weg vooruit is daarom een weg van verzoening en, zo mogelijk, terugkeer.

Scheiding wordt normaler
De Bijbelse opvattingen over echtscheiding en hertrouwen staan echter onder druk. Een onderzoek van het Reformatorisch Dagblad uit 2014 laat zien dat echtscheidingen bij kerkleden van behoudende kerken vaker voorkomen. En afgaand op ‘anekdotisch bewijs’ wordt het ook normaler om vervolgens te hertrouwen, of om ongehuwd samen te gaan leven, wat de kerk daar verder ook van mag vinden. Wordt er door de kerk een punt van gemaakt, dan volstaat een eenvoudige opvraging van het lidmaatschap om kerkelijke censuur uit de weg te gaan.   

Problematische huwelijken zijn natuurlijk van alle tijden. En het is ook van alle tijden dat huwelijken soms ontaarden in scheiding. Maar normalisering van zondigheid leidt onvermijdelijk tot vermenigvuldiging ervan, ook in kerken. Daar gaat vervolgens veel leed mee gepaard, niet in de laatste plaats bij kinderen. Zij zijn bij echtscheidingen vaak de spreekwoordelijke kinderen van de rekening. Ook seculiere instellingen zoals het Nederlands Jeugdinstituut doen daar niet geheimzinnig over.

Wat kunnen kerken doen?
Hetgeen dan God samengevoegd heeft, scheide de mens niet, sprak Christus (Markus 10:9). Het is heilzaam om vast te houden aan dit standpunt. Wat kunnen kerken doen om Bijbels denken en handelen op dit vlak te bevorderen?

Uiteraard is het belangrijk om de strikte Bijbelse regels rond echtscheiding en hertrouwen goed uit leggen. Verder, als scheiding toch onvermijdelijk lijkt, moet een vorm gekozen die de weg tot terugkeer zo eenvoudig mogelijk maakt en waarbij formeel de huwelijksband in tact blijft, bijvoorbeeld door te kiezen voor het sluiten van een convenant of scheiding van tafel en bed. Ook moet de hand gehouden worden aan de overtuiging dat hertrouwen na scheiding in beginsel niet mogelijk is wanneer de echtgenoot of echtgenote ongetrouwd en in leven is.

Het zou daarnaast goed zijn als gemeenten, behorend tot verschillende kerkelijke denominaties, meer afstemming hebben bij kerkelijke overgangen Hierdoor wordt het minder gemakkelijk om bij scheiding en dreigende censuur zomaar van gemeente of kerkverband te wisselen. Het zou goed zijn als er een vorm van kerkelijk attest zou zijn dat over kerkgrenzen heen kan functioneren.   

Kerken moeten bovendien meer investeren in toerusting op het gebied van Bijbelse relatievorming. Aan huwelijkstoerusting wordt door kerken al vrij veel gedaan, en dat is positief. Maar die toerusting vindt gewoonlijk plaats op een moment dat stelletjes al lang en breed verkering hebben. De drempel om dan nog een relatie te beëindigen kan dan vaak al hoog zijn, zelfs bij verontrustende signalen die erop wijzen dat een huwelijk problematisch kan worden.

De toerusting moet daarom eerder beginnen, bij relatievorming: hoe vind je een goede man, hoe vind je een goede vrouw. Hier is nog een wereld te winnen. Iedere scheiding die erdoor voorkomen wordt is pure winst. En ieder goed huwelijk dat erdoor ontstaat is een aanstekelijk voorbeeld.

---

Gepubliceerd: 27-10-2023